Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół parafialny pw. św. Doroty - Zabytek.pl

kościół parafialny pw. św. Doroty


kościół poł. XIX w. Duszno

Adres
Duszno

Lokalizacja
woj. wielkopolskie, pow. gnieźnieński, gm. Trzemeszno - obszar wiejski

Neogotycki kościół, usytuowany na granicy dwóch wsi - Duszna i powstałego w XIX w.Wydartowa, jest zabytkiem o znaczeniu lokalnym, wkomponowanym w zabudowę wsi i jej krajobraz.

Murowana z cegły świątynia została wzniesiona na miejscu wcześniejszego, drewnianego kościoła.

Historia

Parafia we wsi Duszno została erygowana najprawdopodobniej na pocz. XV w., z inicjatywy kapituły gnieźnieńskiej. Najstarsza dotycząca jej wzmianka pochodzi z 1419 r. i jest związana z ówczesnym proboszczem Mikołajem. W Liber Beneficiorum Jana Łaskiego z 1520 r. pojawiła się informacja mówiąca o istnieniu w Dusznie kościoła par. pw. św. Doroty.

Najstarsza świątynia była drewniana, odbudowana, być może po pożarze, w 1783 r. przez kustosza gnieźnieńskiego Franciszka Ksawerego Rydzyńskiego, który ufundował również dzwon wiszący w dzwonnicy bramnej.

Obecny, murowany kościół, powstał najprawdopodobniej ok. poł. XIX wieku. W 1865 r. wzniesiono dzwonnicę w formie bramy po jego zach. stronie i, być może, mur wokół cmentarza.

W czasie II wojny światowej kościół pełnił funkcję magazynu.

W latach 1996-1997 przeprowadzono prace remontowo-konserwatorskie we wnętrzu oraz odnowiono ołtarze, poddano restauracji obraz w zwieńczeniu ołtarza głównego, przedstawiający św. Dorotę. W 1998 r. wymieniono pokrycie dachu oraz przeprowadzono remont sygnaturki.

Opis

Kościół pw. św. Doroty znajduje się w pd. części wsi Duszno, przy granicy z sąsiadującym z nią, powstałym w XIX w. Wydartowem, po wsch. stronie głównej drogi, biegnącej z pn. na pd. Świątynię otacza ogrodzony murem teren dawnego cmentarza z dzwonnicą bramną po stronie zachodniej.

Niewielki kościół jest orientowany, wzniesiony na rzucie prostokąta zbliżonym do kwadratu, z wyodrębnionym od wsch., węższym, zamkniętym trójbocznie prezbiterium, do którego od pn. przylega zakrystia o prostokątnym rzucie. Na środkowej osi nawy, od pd., znajduje się kruchta na planie kwadratu. Bryła kościoła jest jednokondygnacyjna, murowana z cegły na kamiennym cokole, nakryta więźbą krokwiowo-jętkową. Dachy nad nawą, kruchtą i prezbiterium są dwuspadowe, nad trójbocznym zamknięciem chóru trójpołaciowy, a nad zakrystią pulpitowy, kryte dachówką. Na dachu nawy, w jednej czwartej jej długości po stronie wsch., znajduje się wieżyczka z latarnią na sygnaturkę.

Ceglane, pozbawione dekoracji elewacje kościoła wieńczy fryz z ułożonych pod kątem cegieł i profilowany gzyms. Elewację frontową ujmują lizeny, na których wspiera się trójkątny szczyt o profilu podkreślonym gzymsem schodkowym. Na osi znajduje się prostokątny otwór drzwiowy zamknięty półkolistym nadprożem i poprzedzony schodami, a nad nim okulus w partii szczytowej. Okna w elewacjach bocznych nawy i pd. prezbiterium są zamknięte półkoliście.

Wnętrze nakrywają stropy belkowe z podsufitką z desek. Wyposażenie pochodzi z wcześniejszego, drewnianego kościoła. Do najcenniejszych jego elementów należą: rokokowo-klasycystyczny ołtarz główny z ok. 1730 r., przekształcony pod koniec XVIII w., z rzeźbą Chrystusa Ukrzyżowanego, flankowany rzeźbami św.św. Piotra i Pawła, zwieńczony rokokowym kartuszem z obrazem św. Doroty, otoczonym rzeźbami aniołów i putti, oraz dwa pochodzące z końca XVIII w. ołtarze boczne.

Teren wokół kościoła otacza mur z kamieni polnych, z furtką po stronie pd. oraz bramą-dzwonnicą z 1865 r. od zach. - murowaną z cegły, dwukondygnacyjną, z lizenami na narożach, zwieńczoną gzymsem konsolkowym. Dolną kondygnację z półkoliście zamkniętym otworem bramnym oddziela od górnej fryz z ułożonych pod kątem cegieł, nad którym znajdują się trzy półkoliście zamknięte prześwity, w których umieszczono dzwony. Dwa z nich pochodzą z 2. poł. XVIII w. - z 1767 r. odlany w Toruniu przez Mikołaja Petersilge oraz z 1783 r. autorstwa Jana Fryderyka Schlenkermanna z Poznania, ufundowany przez bpa Franciszka Ksawerego Rydzyńskiego.

Zabytek dostępny.

oprac. Anna Dyszkant, OT NID w Poznaniu, 03-11-2014 r.

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_30_BK.160034, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_30_BK.56500