Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

dom mieszkalno-gospodarczy - Zabytek.pl

dom mieszkalno-gospodarczy


budynek mieszkalny 2. ćw. XIX w. Obórki

Adres
Obórki, 4

Lokalizacja
woj. opolskie, pow. brzeski, gm. Olszanka

Budynek mieszkalno-gospodarczy nr 4 należy do jednych z najstarszych budynków zabudowy wiejskiej, stanowiąc nierozłączny fragment układu ruralistycznego Obórek.

Historia obiektu

Obórki istniały już najpewniej w II poł. XIII w., jednak pierwsze potwierdzenie źródłowe o miejscowości znajdujemy w Księdze uposażeń biskupstwa wrocławskiego, sporządzonej pod koniec XIII lub w początku XIV w. W dokumencie tym Obórki wymieniono pod nazwą Schonfelth. Powstanie miejscowości związane jest z działalnością osadniczą rodu Pogorzelów, którzy za wierną służbę piastom śląskim otrzymali jeszcze w XII w. m.in. klucze grodkowski i michałowski.

W rękach Pogorzelów wieś znajdowała się co najmniej do 1435 r., zapewne również z ich fundacji wzniesiony został pierwszy kościół wzmiankowany po raz pierwszy w 1335 r. Obiekt ten nie przetrwał do naszych czasów, gdyż najstarsze drewniane ściany istniejącej dziś świątyni datowane są na 1447 r.

W 1534 r. w księstwie brzeskim wprowadzono reformację, kościół w Obórkach przemianowano na ewangelicki i włączono do parafii w Jankowicach Wielkich. W tym czasie wieś znajdowała się w rękach rodu von Oppersdorfów z Gaci, by w 1609 r. przejść w ręce Mikołaja VI von Posadowskiego. Kolejnym właściciele wsi był Karol Krzysztof von Minckwitz, który zakupił ją od potomków Posadowskiego w 1675 r. Z osobą Minckwitza związany jest remont kościoła oraz fundacja polichromowanego stropu nawy i prezbiterium. Data 1675 jest ważna jeszcze z jednego powodu, w tym bowiem roku księstwo brzeskie przejęła administracja cesarska. Wydarzenie to miało zasadnicze znaczenie dla historii miejscowości, gdyż pod koniec XVII w. po bezpotomnej śmierci Minckwitza Obórki przejęło państwo.

Wieś nie należała do dużych, w spisie statystycznym z 1783 r. odnotowano 14 kmieci, 19 zagrodników oraz 7 chałupników. W tym czasie łączna liczba mieszkańców wynosiła 262 osoby. W końcu XVIII stulecia Obórki były wsią o owalnicowym układzie przestrzennym, zabudowaną zabudową drewnianą, po zewnętrznych stronach nawsia układającą się w regularne zagrody,

w nawsiu nieregularną. W wschodniej części wsi znajdował się majątek, a także zabudowania wolnego sołectwa oraz kościół otoczony kamiennym murem okalającym cmentarz. Około 1825 r. zabudowa drewniana zaczęła być sukcesywnie wypierana przez budownictwo murowane. Powstające zagrody organizowano na planie podkowy, wokół prostokątnego dziedzińca, rzadziej na planie litery L. We frontach działek ustawione były szczytowo budynki mieszkalne. Za nimi znajdowały się obory, stajnie, chlewy, szopy oraz kurniki. Zabudowania wznoszono wzdłuż granic działek zazwyczaj w jednym ciągu, nakrywając dachem lub dachami dwuspadowymi. Całość zabudowy zamykały stodoły, obiekty największe w obrębie poszczególnych zagród, usytuowane kalenicowo względem dróg obiegających nawsie. Były to obiekty murowane, otynkowane z skromną z reguły dekoracją architektoniczną, z pokryciem dachowym z dachówki ceramicznej. W II ćwierci XIX w. wymianie uległy także zabudowania folwarku, ok. 1830 r. wzniesiono dwór w otoczeniu którego założono niewielki park.

Zachowany do dziś układ przestrzenny Obórek posiada średniowieczną proweniencję. Z kolei historyczna zabudowa zagrodowa wsi pochodzi głównie z II i III ćw. XIX w. nieco mniej liczna jest zabudowa z IV ćw. oraz z I poł. XX w. Budynek mieszkalno-gospodarczy nr 4 wzniesiony został w II ćw. XIX w.

Opis obiektu

Budynek mieszkalno-gospodarczy położony został po południowej stronie drogi nr 401. Jest to obiekt wzniesiony na rzucie wydłużonego prostokąta, dwukondygnacyjny, nakryty dachem dwuspadowym. W części płd. o charakterze gospodarczym. Murowany, otynkowany, pokryty dachówką ceramiczną karpiówką o wykroju segmentowym układaną podwójnie w koronkę. Elewacja frontowa, płn. 3-osiowa, powyżej w szczycie otwór okienny flankowany dwoma małymi okienkami poddasza, osadzonymi na wspólnym gzymsowym podokienniku. Pod kalenicą – pojedyncze okienko. Kondygnacje oddzielone profilowanym gzymsem międzykondygnacyjnym, podokiennym wspólnym dla okien I piętra i wydatnym gzymsem koronującym. Elewacja wsch. 8-osiowa z wejściem głównym w osi 6., ponad którym zadaszenie nakryte pulpitowo. Stolarka okienna dwudzielna o podziale skrzydeł szczeblinami na trzy i cztery kwatery, w przyziemiu elewacji wsch. dwudzielna, dwupoziomowa w podziale krzyżowym. Stolarka drzwiowa w konstrukcji ramowo-płycinowej z nadświetlem.

Dostępność: Obiekt dostępny z zewnątrz.

Autor: Katarzyna Latocha, Grzegorz Naumowicz, OT NID w Opolu, 13.02.2023 r.

Rodzaj: budynek mieszkalny

Styl architektoniczny: bezstylowy

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_16_BK.11195