ruina zamku - Zabytek.pl
Adres
Chudów, Podzamcze 6
Lokalizacja
woj. śląskie, pow. gliwicki, gm. Gierałtowice
Historia
Zamek wzniesiony przez Jana Gierałtowskiego w latach 30-tych XVI w. w stylu renesansowym, na miejscu starszej budowli obronnej. W rękach potomków Gierałtowskiego pozostawał do 1638 r., kiedy jako właściciel zamku występuje Jan Skalla . W rękach rodziny Skallów zamek był do 1671 r. W tym czasie zamek podupadł ze względu na kłopoty finansowe Skallów. Po tym roku zamek dzierżawiony jest przez Jadwigę Kotulińską. Od 1687 r. zarządcą Chudowa został Jerzy Bernard von Welczek, po jego śmierci siostra Anna Zuzanna von Rauthen z Koszęcina. Po jej śmierci w 1704 r. toczyły się spory o panowanie nad zamkiem, do którego pretensja zgłaszała rodzina Oppersdorfów, skoligaconych z córką Jadwigi Kotulińskiej. Zarządcami majątkowymi hrabiny Oppersdorf, synowej Julianny Kotulińskiej (córki Jadwigi ) byli w tym okresie Jerzy Pigelius oraz Krzysztof Paweł Holly. Hrabina Oppersdorf zapisuje swoje dobra synowi Antoniemu Wacławowi, który sprzedaje je w 1706 r. Foglarom. Foglarowie dokonali rozbudowy zamku. Ostatnia właścicielka zamku w Chudowie z rodziny Foglarów Erdmuta Charlotta Eleonora sprzedaje zamek w 1772 r. Maciejowi Wilczkowie, który przed śmiercią w 1790 r. zapisuje Chudów synowi Pawłowi. Niedługo po śmierci Maciej Paweł sprzedaje Chudów wywodzącemu się ze Szwecji Augustowi Detlvowi hrabiemu Schlippenbach. Kolejnymi właścicielami zamku byli Bobrowscy (do 1825 r.), Blandowscy (do 1835 r.), którzy sprzedali zamek Aleksandrowwi von Bally. Przeprowadził on gruntowną przebudowę zamku min. poszerzając okna, przerabiając ich część na wejścia, co wiązało się z usunięciem piaskowcowych obramień. Uzupełnił cegłami bądź zakopał fragmenty murów przez co zamek zatracił swój renesansowy styl i obronny charakter. W trakcie prac wyremontowana została kaplica. Aleksander von Bally zmarł bez spadkobierców, majątek jego został zlicytowany, a Chudów nabył Aleksander von Dyckern, który z powodu kłopotów finansowych już dwa lata po zakupie odsprzedaje zamek w 1850 r. Joannie Gryzik, spadkobierczyni pioniera przemysłu cynkowego Karola Goduli. W 1858 r. Joanna poślubia Hansa Schaffgotscha, z którym miała czwórkę dzieci. Chudów wraz z pozostałą ogromną fortuną małżonkowie Schaffgotsch, już w bardzo sędziwym wieku, w 1909 r. zapisują na najstarsze dziecko - syna Karola. Przejmuje on majątek po śmierci matki w 1910 i ojca w 1915 r. W czasie gdy właścicielami zamku w Chudowie byli Schaffgotschowie pełnił on funkcję siedziby na czas polowań. Posiadał wówczas jedną salę reprezentacyjną, 15 pokoi mieszkalnych, 2 pokoje dla służby. W 1860 r. zamek uległ pożarowi, po którym Hans UlrikSchaffgotsch odstąpił od jego odbudowy. Nakazał jedynie wymontowanie okien, zabezpieczenie pozostałych belek stropowych co uczyniło zamek modną wówczas romantyczną ruiną. Drobne prace konserwatorskie mające na celu zabezpieczenie murów ruiny prowadzono w okresie międzywojennym. W ręku Schaffgotschów zamek był do 1945 roku. Między 1945 a 1995 r. przy ruinach zamku nie były prowadzone żadne prace, z wyjątkiem małych badań archeologicznych, wykopaliskowych w 1957 roku. Od 1995 r. o starania o prawo do zamku podjęła fundacja Zamek Chudów, które prawa te uzyskała w 1999 roku. Na terenie zamku przeprowadzono wielosezonowe badania archeologiczne, przeprowadzono częściową rekonstrukcję: odbudowano wieżę, podniesiono mury obwodowe, odnowiono bramę. W wieży powstało Muzeum prezentujące wyniki badań archeologicznych, które potwierdziły średniowieczna metrykę obronnego miejsca, dwie główne fazy budowy, rozplanowanie budynków łącznie z filarami krużganków.
-
Chudów, ruiny zamku, widok na elewację południowo-zachodnią od strony zachodniej, stan na 2015 r., fot. J. Koj. -
Chudów, ruiny zamku, widok na fragment północno-zachodniego muru obwodowego i wieżę od północy, stan na 2015 r., fot. J. Koj.
-
Chudów, ruiny zamku, widok na mur obwodowy przylegający do wieży, zachodu, stan na 2015 r., fot. J. Koj.
Opis
Zamek typu nizinnego położony w dolinie rzeczki Jasienicy, na jej prawym brzegu, otoczony fosą, której ślady najlepiej zachowały się od strony zachodniej. Pierwotnie składał się z trójkondygnacyjnych budynków mieszkalnych i pięciokondygnacyjnej wieży z wewnętrznym dziedzińcem z krużgankami. Obecnie częściowo zrekonstruowany. Na rzucie zbliżonym do kwadratu , zachowane mury obwodowe . Od strony południowo-zachodniej wieża, na planie kwadratu, ze stromym czterospadowym dachem. Murowany z kamienia i cegły, dach kryty dachówką. Elewacja frontowa, południowo-zachodnia z pięciokondygnacjową wieżą, ryzalitowo wysuniętą przed jej lico, z wejściem na poziomie drugiej kondygnacji, do którego prowadzą jednobiegowe schody. Mur obwodowy przylegający od zachodu do wieży zachowany do wysokości drugiej kondygnacji, z czterema otworami okiennymi. W otworach okiennych wieży i muru obwodowego zachowane fragmenty kamieniarki. Mur od wschodniej strony zachowany do wysokości parapetów okien pierwszej kondygnacji. Wewnątrz niskimi murkami zaznaczono podziały budowli, odsłonięte w wyniku badań wykopaliskowych. Wejście do wieży z dziedzińca, dwubiegowymi, drewnianymi schodami, na poziom drugiej kondygnacji. Obiekt dostępny dla zwiedzających od wtorku do czwartku w godz. 12-18 , w weekendy od 11-19. W poniedziałki jedynie z zewnątrz Oprac. Aleksandra Bednarska, OT NID w Katowicach, 06-12-2015 r.
Rodzaj: zamek
Styl architektoniczny: renesansowy
Materiał budowy:
ceglane
Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków
Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_24_BK.97741, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_24_BK.306282
Zobacz dokumentację zabytku
2 dokumenty
-
Karta biała
12Karta biała
-
Karta zielona
2Karta zielona
Zobacz także w najbliższej okolicy
10 obiektów
-
Dodaj do ulubionych Przejdź do podstrony obiektu spichlerz dworski
Opracowane przez NIDChudówDwór 4Aspichlerz dworski
-
Dodaj do ulubionych Przejdź do podstrony obiektu ślad osadniczy, st. 3
Paniówkiślad osadniczy, st. 3
-
Dodaj do ulubionych Przejdź do podstrony obiektu ślad osadniczy, st. 1
Paniówkiślad osadniczy, st. 1
-
Dodaj do ulubionych Przejdź do podstrony obiektu cmentarz rzymskokatolicki
PaniówkiZwycięstwacmentarz rzymskokatolicki
10Pokaż wszystkie