Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

grodzisko, st. 2 - Zabytek.pl

Adres
Błonie

Lokalizacja
woj. mazowieckie, pow. warszawski zachodni, gm. Błonie - miasto

Grodzisko w Błoniu jest przykładem dobrze zachowanych umocnień z okresu średniowiecza.Jako pozostałość siedziby książęcej jest jednym z najcenniejszych zabytków archeologicznych Mazowsza.

Usytuowanie i opis

Grodzisko zwane „Łysą Górą” lub „Szwedzką Górą” leży na północno-zachodnim skraju gminy Błonie - miasto, ok. 400 m na północ od szosy Warszawa-Błonie. Wzniesiono je na granicy podmokłych łąk nad Utratą, na naturalnym wzniesieniu. Uregulowane koryto rzeki znajduje się ok. 100 m na północny - wschód od grodziska, starsze przebiegało ok. 40 m od niego. Grodzisko w Błoniu jest obiektem dwuczłonowym. W jego części południowej znajduje się stożkowate wzniesienie o wysokości do 8 m., otoczony od strony północnej półkoliście fosą i wałem. Do wału przylega część północna, większa i niższa, również otoczona wałem i fosą. Dodatkową ochronę grodu od strony południowej stanowiła jeszcze jedna linia wału i fosa. Już w latach 70-tych były ona znacznie zniwelowane na skutek orki. Również w latach 70-tych na powierzchni stanowiska widoczne były ślady wkopów, rowów strzeleckich i podorywania wałów. Powierzchnia grodziska, położonego na skraju pół uprawnych, jest obecnie porośnięta trawą.

Historia

Gród w Błoniu istniał w XIII wieku, ale na stanowisku znaleziono także ślady starszego osadnictwa datowanego znaleziskami ceramiki na VIII - XII wiek. Gród w Błoniu był siedzibą książąt: Siemowita I i Konrada II. Ok. roku 1253 książę Siemowit ufundował na terenie Błonia kościół pw. św. Trójcy. Miał on prawa kolegiaty na wzór kościołów leżących w ważniejszych ośrodkach dóbr książęcych. W roku 1257 nastąpiło poświęcenie dwóch ołtarzy, a miejscowość wymieniona jest w źródłach jako Blone. W roku 1288, jak pisała T. Kiersnowska, „w okresie zaniku życia na sąsiadującym z kolegiatą dworze książęcym”, Konrad II Mazowiecki przekazał kościół wraz z ziemiami klasztorowi kanoników regularnych w Czerwińsku.

Stan i wyniki badań

Badania weryfikacyjne i powierzchniowe grodziska przeprowadzono w 1923 r., po raz drugi w roku 1949. Badania wykopaliskowe Państwowego Muzeum Archeologiczne (A. Cofta) prowadzone były w latach 1949 - 1951. Badaniami uzupełniającymi w roku 1971kierowała T. Kiersnowska z Instytutu historii Kultury Materialnej PAN. W roku 1984 grodzisko zostało zarejestrowane w trakcie badań powierzchniowych Archeologicznego Zdjęcia Polski.

Badaniami objęto obydwie części grodziska. Ustalono, że wał otaczający północną część grodu wzniesiono w konstrukcji przekładkowej (warstwy bali układane na przemian wzdłuż i prostopadle do osi umocnień). Od zewnątrz pokryty był warstwą gliny, która uległa przepaleniu. Od wewnątrz wzmocniono go dodatkowo płaszczem kamiennym. Wał oddzielający strażniczą część grodu usypano z piasku i gliny wydobytych w trakcie kopania fosy. W obrębie stożkowatego wzniesienia w części południowej odkryto ślady konstrukcji drewnianej. W połączeniu z niewielką ilością materiału zabytkowego świadczy to według badaczy o tym, że pełniło ono funkcję strażnicy i schronienia dla mieszkańców grodu. W północnej, mieszkalnej części stanowiska odkryto szereg obiektów gospodarczych, m.in. pracownię złotnika, wędzarnię, piwniczkę, pomieszczenie do zmiękczania rogu. Po stronie wschodniej, przy wale znaleziono pozostałości dużego budynku mieszkalnego interpretowanego przez T. Kiersnowską jako dwór książęcy. W wypełnisku obiektu znaleziono liczne fragmenty cegieł palcówek, ceramicznych dekoracji budowlanych i naczyń glinianych oraz kilkadziesiąt przedmiotów metalowych. Natrafiono tu także na ślady pracowni rogowniczej i skład żywności (znaleziono szczątki ryb, m.in. dwumetrowej długości jesiotrów oraz łopatki pochodzące z dziesięciu sztuk bydła).

Wśród znalezisk ruchomych były: sprzączki żelazna i rogowa, bransoleta i pierścień brązowy, szklany paciorek, kluczyki i kłódki do skrzyń, klucz do wrót i skobel, noże, nożyczki, igły, szpile, przęśliki, szydło, 2 osełki. Wyjątkowym znaleziskiem była szkliwiona ceramiczna miniaturowa główka mężczyzny. Podobną do niej znaleziono w Bergen w Norwegii - była to XIII-wieczna zabawka, prawdopodobnie grzechotka, przywieziona z południowo - wschodniej Anglii.

Zagospodarowanie grodu: ceglany dwór, warsztaty, umocnienia z wieżą strażniczą oraz unikalne importy świadczą o tym, że mamy do czynienia z dawną siedzibą możnowładczą związaną najprawdopodobniej z rodem panującym. Wg T. Kiersonwskiej gród w Błoniu był jedną z trzech, obok Jazdowa i Trojanowa, siedzib książęcych stanowiących centra wyodrębnionych wiejskich jednostek osadniczych na obszarze ich włości.

Grodzisko położone jest na gruntach prywatnych i nie jest dostępne dla zwiedzających. Obiekt jest jednak dobrze widoczny z szosy Warszawa - Błonie.

Oprac. Agnieszka Oniszczuk, OT NID w Warszawie, 23.06.2015 r.

Model 3D

Rodzaj: grodzisko

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_A_14_AR.42841, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_14_AR.1998273