Budynek o dużych wartościach architektonicznych i urbanistycznych o bogatym wystroju architektonicznym elewacji oraz wnętrz, w szczególności parteru, utrzymany w charakterze klasycystycznym. Obiekt stanowi niepowtarzalny i indywidualny przykład architektury mieszkalnej na terenie zabytkowej Osady Fabrycznej Żyrardowa.

Historia

Pałacyk Tyrolski w Żyrardowie, położony jest w centrum żyrardowskiej Osady Fabrycznej, przy ul. Limanowskiego 41. Obiekt powstał w latach 1867-1871 jako pierwszy budynek reprezentacyjny rodziny Dittrichów wzniesiony w Żyrardowie. Wybudowany przez Karola Augusta Dittricha, właściciela żyrardowskiej fabryki, dla córki Anny i jej męża Ludwika Marcellina – kupca pochodzenia austriackiego, który od 1885 roku pełnił funkcję dyrektora fabryki. Willa w stylu tyrolskim (zwana także Willą Marcelliniego) miała przypominać Marcellinowi jego rodzinne strony. Na tyłach budynku usytuowana jest obszerna weranda, której dach stanowił niegdyś taras dla wyższej kondygnacji. Z oszklonej werandy roztaczał się widok na malowniczy ogród, pełen rzadkich drzew i krzewów, w cieniu których usytuowana była drewniana altana. Całość uzupełniała piętrowa oficyna, w której mieściły się stajnie, pomieszczenia gospodarcze i pokoje gościnne (obecnie sąsiedni budynek mieszkalny).

Wnętrze willi urządzone zostało z ogromnym przepychem. Drewniane, bogato rzeźbione boazerie, ściany wybite żakardowymi tkaninami, kunsztowne sufity z ozdobnymi żyrandolami, marmurowe kominki w salonach, stylowe meble, lustra i dywany były wyrazem zamożności rodziny Dittrichów. W pałacyku rodzina Dittrichów organizowała spotkania biznesowe, towarzyskie rauty, na których zapadały nieformalne decyzje dotyczące rozwoju fabryki i osady. Kiedy Marcellinowie wyprowadzili się z Żyrardowa, rezydencja długo czekała na nowych lokatorów. W okresie międzywojennym fabryka oraz pałacyk, stały się na pewien czas własnością francuskiego konsorcjum. Po II wojnie światowej, wraz z nacjonalizacją zakładu, włączono go do majątku Skarbu Państwa. W okresie zawieruchy wojennej pałacyk nie odniósł większych zniszczeń. Po 1945 roku był on siedzibą różnych organizacji społecznych (Związków Zawodowych, Ligii Kobiet), instytucji publicznych (Biblioteki Miejskiej, Zespołu Opieki Zdrowotnej, Komendy Wojewódzkiej Straży Pożarnej) oraz Redakcji „Życia Żyrardowa”. Na uwagę zasługuje fakt, że w latach 80. XX wieku w Pałacyku Tyrolskim miał siedzibę Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność” Region Mazowsze. W latach 2007-2013 prowadzono prace remontowo-konserwatorskie.

Opis

Pałacyk Tyrolski powstał jako budynek wolnostojący w pierzei ulicznej. Murowany dwukondygnacyjny, na planie wydłużonego prostokąta, na wysokich piwnicach, piętrowy od strony zachodniej i oszklonym przedsionkiem kryjącym schody. Od południa budynek posiada parterową kuchnię oraz drewnianą oszkloną werandę. Korpus główny budynku nakryty jest niskim dachem dwuspadowym o wydatnych okapach, oparty na wysuniętych krokwiach i ozdobnie profilowanych wspornikach. Przybudówki nakryte dachami dwuspadowymi. Układ wnętrz dwutraktowy, w części środkowej układ trzytraktowy z jednobiegową klatką schodową, małym hallem i dużym pokojem na osi, połączonym kolumnowym przejściem z salą w przebudówce. W części zachodniej budynku zabiegowa klatka schodowa prowadząca na piętro. Wnętrza parteru o bogatym wystroju architektonicznym częściowo zachowanym. W dużej sali kasetonowy strop drewniany o płycinach z malarska dekoracja roślinną. Drzwi o drewnianych portalach. Elewacje budynku otynkowane z bogatym wystrojem architektoniczno – rzeźbiarskim. Elewacja frontowa pięcioosiowa z wejściem głównym do budynku na osi. Wejście ujęte w ozdobny drewniany portal. Elewacja tylna z pozornym trójosiowym ryzalitem na osi głównej. Naroża budynku boniowane, przyziemie z pasami pozornymi bonii. Kondygnacje budynku rozdziela profilowany gzyms kordonowy a wieńczy gzyms koronujący kostkowy. Ścianki poddasza dzielą wąskie profilowane lizeny. Otwory okienne ujęte gzymsami nadokiennymi i podokiennymi. Przy otworach okiennych piętra występuje gzyms z dekoracyjnymi zwieńczeniami o motywach roślinnych ornamentem meandrowym. Budynek posiada także ozdobną snycerkę dachu i werandy.

Zabytek dostępny jedynie z zewnątrz lub obiekt dostępny po umówieniu z właścicielem.

Oprac. Katarzyna Kosior OT NID w Warszawie, 20-10-2017 r.