poł. XIX w. o cechach m.in. neogotyku i „stylu arkadowego”.

Historia

Żuków należał do starych posiadłości rodu von Schöning - był jego lennem już w XV w. W 1874 r. majątek przeszedł na drodze dziedziczenia w ręce Hermanna Richarda von Schöning z lubiatowskiej linii rodu. Na jego zlecenie w latach 1877-1878 wzniesiono istniejący dziś pałac, o czym informował napis na niezachowanym obecnie witrażu. Autorką koncepcji architektonicznej była żona Hermanna Richarda - Louise von Schöning, której projekt zrealizował architekt Ferdinand Neubarth z Wriezen. W rękach rodziny von Schöning majątek i pałac pozostawały do lat 20. XX w. Ostatnim prywatnym właścicielem był Fritz Dreetz, wzmiankowany w 1939 r. Po 1945 r. w pałacu znajdowały się mieszkania pracowników PGR, w latach dziewięćdziesiątych XX w. opuszczone zostało piętro, podczas gdy na parterze czynne były dwa sklepy. W 2003 r. pałac został sprzedany w ręce prywatne, od tego czasu jest nie użytkowany i popada w ruinę.

Opis

Pałac usytuowany jest na północno-zachodnim krańcu wsi, po północno-wschodniej stronie drogi. Otoczony jest niewielkim parkiem. Dłuższymi elewacjami zwrócony w stronę północno-wschodnią i południowo-zachodnią, podczas gdy rolę fasady pełni frontowa (krótsza) elewacja z wejściem głównym od strony północno-zachodniej. Pierwotnie od strony północno-zachodniej położony był zespół budynków folwarcznych końca XIX i pocz. XX w., skupionych wokół nieregularnego dziedzińca, zostały one jednak rozebrane w 2005 r.

Pałac jest budowlą eklektyczną z elementami „stylu arkadowego” i neogotyku. Założony na rzucie prostokąta o ściętych narożnikach, jednopiętrowy, nakryty jest niskim dachem czterospadowym, ryzality dachami dwuspadowymi, trójkondygnacyjna, wtopiona w północny narożnik wieża zwieńczona smukłym hełmem w formie czterospadowego dachu. Ściany murowane są z cegły, na granitowym cokole, elewacje nie tynkowane, dachy pokryty blachą. Oblicowane czerwoną cegłą elewacje zdobi detal z jasnej terakoty. Podziały poziome tworzą gzymsy - cokołowy, kordonowy pomiędzy parterem i I piętrem oraz parapetowe pod oknami parteru, I piętra i strychu. Całość wieńczy fryz wnękowy i gzyms podokapowy. Otwory okienne zamknięte są na ogół łukiem odcinkowym, fryz wnękowy kondygnacji strychowej przepruty jest okrągłymi okienkami. Trzyosiową fasadę poprzedza parterowy przedsionek z półkoliście sklepionym portalem głównego wejścia. Narożniki przedsionka akcentują wtopione w mur filary, zwieńczenie stanowią ścianki parapetowe tarasu z ceramicznymi płycinami o motywach stylizowanych liści. Na osi głównego wejścia we fryzie wnękowym widnieje data 1877. Północno-wschodnia elewacja narożnej wieży rozczłonkowana jest dwukondygnacyjną, półkoliście zamkniętą wnęką mieszczącą okna klatki schodowej. Ostatnia kondygnacja, przepruta z dwu stron parami półkoliście zamkniętych okien, ujęta została w narożnikach nadwieszonymi, cylindrycznymi wieżyczkami. Każdy ze ściętych narożników pałacu zaakcentowany jest wysoką, sięgającą od cokołu do trójkątnego szczytu blendą, której trójlistne zamknięcie zdobi liściasta rozeta. Środek obu dłuższych elewacji akcentuje czteroosiowy ryzalit, podzielony na dwie części, zwieńczone osobnymi szczytami z akroterionami po bokach. Krótka trzyosiowa elewacja tylna poprzedzona jest obszernym tarasem, na który wychodziło wejście tylne, obecnie przerobione na okno. Wnętrze pałacu, o układzie dwu- i półtraktowym, rozplanowane zostało niemal symetrycznie po obu stronach korytarza. Parter i piętro budynku skomunikowane są przez drewnianą dwubiegową klatkę schodową, pierwotnie z tralkową balustradą. Na ścianach sal pałacu zachowały się napisy wykonane gotyckim liternictwem, prawdopodobnie w 1. ćwierci XX w.

Obiekt jest własnością prywatną - dostępny po uzgodnieniu z właścicielem.

Oprac. Maciej Słomiński OT NID Szczecin, 17.11.2014 r.