Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

wiatrak holender z budynkiem mieszkalnym - Zabytek.pl

wiatrak holender z budynkiem mieszkalnym


wiatrak 1867 r. Żółkiewka

Adres
Żółkiewka, 64

Lokalizacja
woj. dolnośląskie, pow. świdnicki, gm. Strzegom - obszar wiejski

Unikalne połączenie wiatraka typu holenderskiego z budynkiem mieszkalno-magazynowym.Wartość zabytku podnoszą zachowane drewniane mechanizmy napędowe.

Historia

Wiatrak w Żółkiewce wzniesiono w 1867 r. w pasie Wzgórz Strzegomskich, ok. 1 km na zachód od Strzegomia, wykorzystując naturalne warunki środowiskowe. Z czasem okoliczne tereny, bogate w złoża granitu, stały się miejscem eksploatacji tego surowca, w miejsce pól uprawnych powstały zaś kamieniołomy. Wiatrak funkcjonował do ok. 1920 roku. Następnie jego wyposażenie młyńskie zlikwidowano, a budynek przeznaczono na mieszkania.

Opis

Obrotowa konstrukcja wiatraków umożliwiała ustawianie ich w kierunku wiatru. Drewniane wiatraki („koźlaki” i „paltraki”) trzeba było obracać całe. Murowane wiatraki typu holenderskiego były udoskonaloną konstrukcją, miały bowiem jedynie obrotową głowicę, w której osadzano skrzydła. W wiatraku w Żółkiewce przetrwały relikty pierwotnych mechanizmów: ruchoma głowica oparta na drewnianym kole zębatym, kołowrót do obracania głowicy, głowica wału skrzydłowego, dźwigary skrzydeł (bez opierzenia), a także niekompletne mechanizmy: napędowy, transmisyjny i roboczy. Urządzenia młyńskie się nie zachowały. Owalny trzon wiatraka jest otoczony przez dwukondygnacyjny budynek mieszkalny wzniesiony na rzucie prostokąta.

Dostęp do zabytku ograniczony. Obiekt - stanowiący własność prywatną - znajduje się na terenie eksploatowanego kamieniołomu granitu. Jest dobrze widoczny z drogi Strzegom-Jelenia Góra, aby jednak dostać się do środka, należy skontaktować się z właścicielem.

Oprac. Krzysztof Czartoryski, OT NID we Wrocławiu, 08.08.2014 r.

Rodzaj: wiatrak

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  kamienne

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_02_BL.25029, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BL.11880