wiatrak holender z budynkiem mieszkalnym - Zabytek.pl
Adres
Żółkiewka, 64
Lokalizacja
woj. dolnośląskie, pow. świdnicki, gm. Strzegom - obszar wiejski
Historia
Wiatrak w Żółkiewce wzniesiono w 1867 r. w pasie Wzgórz Strzegomskich, ok. 1 km na zachód od Strzegomia, wykorzystując naturalne warunki środowiskowe. Z czasem okoliczne tereny, bogate w złoża granitu, stały się miejscem eksploatacji tego surowca, w miejsce pól uprawnych powstały zaś kamieniołomy. Wiatrak funkcjonował do ok. 1920 roku. Następnie jego wyposażenie młyńskie zlikwidowano, a budynek przeznaczono na mieszkania.
Opis
Obrotowa konstrukcja wiatraków umożliwiała ustawianie ich w kierunku wiatru. Drewniane wiatraki („koźlaki” i „paltraki”) trzeba było obracać całe. Murowane wiatraki typu holenderskiego były udoskonaloną konstrukcją, miały bowiem jedynie obrotową głowicę, w której osadzano skrzydła. W wiatraku w Żółkiewce przetrwały relikty pierwotnych mechanizmów: ruchoma głowica oparta na drewnianym kole zębatym, kołowrót do obracania głowicy, głowica wału skrzydłowego, dźwigary skrzydeł (bez opierzenia), a także niekompletne mechanizmy: napędowy, transmisyjny i roboczy. Urządzenia młyńskie się nie zachowały. Owalny trzon wiatraka jest otoczony przez dwukondygnacyjny budynek mieszkalny wzniesiony na rzucie prostokąta.
Dostęp do zabytku ograniczony. Obiekt - stanowiący własność prywatną - znajduje się na terenie eksploatowanego kamieniołomu granitu. Jest dobrze widoczny z drogi Strzegom-Jelenia Góra, aby jednak dostać się do środka, należy skontaktować się z właścicielem.
Oprac. Krzysztof Czartoryski, OT NID we Wrocławiu, 08.08.2014 r.
Rodzaj: wiatrak
Styl architektoniczny: nieznana
Materiał budowy:
kamienne
Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków
Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_02_BL.25029, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BL.11880