pozostałości murów obronnych - Zabytek.pl
Adres
Złotoryja
Lokalizacja
woj. dolnośląskie, pow. złotoryjski, gm. Złotoryja (gm. miejska)
Historia
W XIII w. obwarowania w Złotoryi (do 1945 r. - Goldberg) istniały w postaci ziemnego wału umocnionego palisadą z drewnianych bali. W XIV w. (wzmiankowane w 1357 r.) powstały obwarowania murowane o większym obwodzie — obwód miasta został poszerzony od północnego zachodu i południowego wschodu. Z końca XV w. (po 1480 r.) pochodzi drugi pas umocnień w odległości ok. 8-10 m od kurtyny murów właściwych — niższy, z bastejami, wykonany z piaskowca i bazaltu. Mury były modernizowane w XVIII w.
Zezwolenie na rozebranie murów miejskich mieszczanie złotoryjscy uzyskali dopiero w 1863 r. Wcześniej, bo w latach 1822-23 zawaliły się założenia bramne, zastąpione wówczas drewnianymi furtami. Około 1870 r. na terenach pofortyfikacyjnych wytyczono promenadę.
W ostatniej ćwierci wieku XIX podjęto działania mające na celu ochronę murów miejskich. W 1899 r. miała miejsce sprawa wstrzymania przez konserwatora zabytków prowincji H. Lutscha rozbiórki fragmentu murów znajdujących się parceli stolarza Lobera, która zakończyła się w 1901 r. wydaniem zgody na rozbiórkę przez prezydenta rejencji legnickiej.
W okresie powojennym sukcesywnie przeprowadzano prace rewaloryzacyjne przy umocnieniach miejskich. Prace zabezpieczająco-porządkowe południowo-wschodniego odcinka murów przeprowadzono w 1964 r.: wzmocniono koronę, uzupełniono istniejące wyrwy oraz uporządkowano otaczający je teren. W zachowany odcinek murów u wylotu ulic Staromiejskiej i M. Konopnickiej wmurowano detale architektoniczne z rozbieranych domów mieszczańskich, m.in. archiwoltę portalu z datą 1591 i gmerkiem mieszczańskim.
Ostatnie prace rewaloryzacyjne przy murach miejskich prowadzone były w 2006 r.
-
Złotoryja, mury miejskie, fot. B. Oszczanowska, stan na 2014 r. -
Złotoryja, mury miejskie, fot. B. Oszczanowska, stan na 2014 r.
-
Złotoryja, mury miejskie, fot. B. Oszczanowska, stan na 2014 r.
-
Złotoryja, mury miejskie, fot. B. Oszczanowska, stan na 2014 r.
-
Złotoryja, mury miejskie, fot. B. Oszczanowska, stan na 2014 r.
Opis
Najdłuższe odcinki murów zachowane są we wschodniej części miasta: jest to fragment otaczający od wschodu ogród dawnego klasztoru franciszkanów aż do wylotu ul. Pocztowej — w tym odcinku zachował się półcylindryczny występ o charakterze bastei. Wzdłuż wschodniego odcinka ul. S. Staszica zachowany jest odcinek podwójnego pierścienia murów.
Najdłuższy odcinek obwarowań zachował się na tyłach dawnego ogrodu klasztoru Franciszkanów, od wylotu ul. Św. Jadwigi aż do ul. M. Konopnickiej — u wylotu ul. Bohaterów Getta znajduje się prostokątny występ w kurtynie murów, prawdopodobnie dawna półbaszta. Dwa krótkie odcinki murów znajdują się pomiędzy ul. M. Konopnickiej a Pl. W. Reymonta — w zachodnim odcinku znajduje się półokrągła baszta będąca siedzibą Polskiego Bractwa Kopaczy Złota. Od zachodu zachował się odcinek murów wzdłuż al. Miłej; przy budynkach przy ul. Zaułek 2 i 5 zachowane relikty obu pierścieni murów. Na odcinku od Bramy Solnej do Bramy Fryderycjańskiej istniał podwójny pierścień murów. Czytelne międzymurze jest wzdłuż ulicy Miłej. Na odcinku przed Bramą Górną na zewnętrznym pierścieniu murów powstała zabudowa, obecne domy przy pl. Reymonta 3a, b, c. W tym miejscu zwinger się poszerzał — wewnętrzny pierścień trafiał w oś Baszty Kowalskiej). Wzdłuż ul. W. Sikorskiego, na tyłach zabudowy przy pl. J. Matejki zachowany jest długi odcinek prawdopodobnie zewnętrznego pierścienia murów z trzema występami o charakterze bastei: dwoma półcylindrycznymi i jednym większym, prostokątnym.
Obronny pierścień murów umacniały baszty głównych bram miasta: Górnej („Kowalskiej”) i Dolnej („Legnickiej”). Zachowała się wieża Bramy Górnej, zwana „Basztą Kowalską” — kamienna, należąca do zespołu umocnień wzniesionych w XIV w. Boczne bramy — Wilcza i Solna pełniły pierwotnie rolę furt. Solna znajdowała się u wylotu obecnej ul. Solnej, a Wilcza u wylotu dzisiejszej ul. M. Konopnickiej. Dopiero w XVII w. bramy te stały się murowanymi.
Zabytek dostępny.
oprac. Bogna Oszczanowska, OT NID we Wrocławiu, 09-11-2015 r.
Rodzaj: mur obronny
Styl architektoniczny: gotycki
Materiał budowy:
kamienne
Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków
Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_02_BL.23673, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BL.16182
Zobacz także w najbliższej okolicy
10 obiektów
-
Dodaj do ulubionych Przejdź do podstrony obiektu klasztor, ob. plebania
Opracowane przez NIDZłotoryjaKlasztorna 18klasztor, ob. plebania
-
Dodaj do ulubionych Przejdź do podstrony obiektu kościół pw. św. Jadwigi
Opracowane przez NIDZłotoryjaKlasztorna 18kościół pw. św. Jadwigi
10Pokaż wszystkie