Obiekt wolnostojący, wzniesiony w stylu gotyckim, był kilkakrotnie przebudowany. Zróżnicowany w kształcie budynek z wysoką wieżą po północno- wschodniej stronie, podpiwniczony o bogatym detalu architektonicznym. Prezentowana zabudowa stanowi istotny element w układzie przestrzennym miasta Zielona Góra.

Historia

Ulica Stary Rynek dawniej (niem. Ring) to obszar najstarszej zachowanej zabudowy starego miasta. Wytyczenie i rozplanowanie miasta nastąpiła wraz z przyznaniem praw miejskich, które miało miejsce w pierwszej połowie XIII w. Rozplanowanie Zielonej Góry oparto o regularny w kształcie plac rynkowy, wokół którego wytyczono działki po zabudowę mieszkalną. Jego pierzeje tworzyły cztery bloki domów. Założenie rynku obejmowało sieć ulic wychodzących z niego w kierunku dawnych bram miejskich. Do dziś zachował się czytelny, średniowieczy układ przestrzenny miasta. W II poł. XV w. na środku rynku zbudowano siedzibę władz miejskich, ratusz. Budynek był wielokrotnie niszczony przez pożary w XVI i XVII w. Jego obecny kształt to efekt przeprowadzonych prac budowlanych, które dokonano po pożarach. Po 1651 r zamurowano gotyckie blendy, przekształcono okna i otynkowano budynek nadając mu barokowy wygląd. Powiększono kubaturę budynku o aneks przy wieży. Prace te przeprowadzono pod kierunkiem Hansa Papperitza. W 1669 r. wykonano remont wieży, a dekadę później całego budynku głównego. W 1777 r. ratusz powiększono o skrzydło wschodnie, następnie w 1846 r. dobudowano część północną i na końcu południową. Podczas remontu z 1801 r. budynek uzyskał klasycystyczny wystrój elewacji. Wymieniono również część murów wieży ratuszowej, która wraz z barokowym hełmem liczy 54 m.

W 1919 r. dokonano przebudowy dachu, a skrzydło północne powiększono o trzecią kondygnację. Działania II wojny światowej nie przyczyniły się do większych zniszczeń. Po zakończeniu wojny, budynek przeszedł na własność. Budynek w okresie powojennym poddawany był drobnym remontom. Dopiero w latach 1989-1990 podczas remontu gruntownego elewacji odsłonięto i wyeksponowano dekoracyjną blendę na zachodniej ścianie ratusza. Ostatni remont przeprowadzono w latach 2006-2008 r., renowacji poddano wtedy wnętrza obiektu. Budynek nie uległ większym przekształceniom. Obecnie w ratuszu mieszczą się biura administracji miasta. Budynek należy do reprezentacyjnych budowli miasta.

Opis

Ratusz usytuowany na ul. Stary Rynek jest obiektem wolnostojącym. Budynek zlokalizowany w ścisłym centrum Zielonej Góry, w centralnej części placu. Ulica Stary Rynek znajduje się w strefie ścisłej ochrony konserwatorskiej miasta.

Budynek posadowiony na dużej działce, fasadą zwrócony w kierunku zachodnim. Budynek główny ratusza wzniesiono na rzucie zbliżonym do prostokąta, do niego od południa, północy i wschodu przylegają czteroboczne aneksy, oraz wież umiejscowiona przy północnym skraju wschodniego boku. Obiekt wzniesiono z cegły, ściany są obustronnie tynkowane. Pod członem głównym ratusza znajdują się duże piwnice o sklepieniach kolebkowych i krzyżowych. Znacznie mniejsze pomieszczenia piwniczne znajdują się w kilku skrajnych częściach ratusza. Główna część i południowy człon ratusza są piętrowe, zaś człon północny i wschodni trzykondygnacyjne. Poszczególne części nakrywa odrębny dach wielospadowy. Pokrycie dachu z ceramicznej dachówki karpiówki. W połaci dachowej umieszczone lukarny przykryte daszkami. Czworoboczna, przechodząca w oktogon wieża ratuszowa przykryta hełmem z trzema latarniami. Elewacja frontowa, ukształtowana klasycystycznie, zwieńczona trójkątnym przyczółkiem umieszczonym na pseudoryzalicie. Szczyt zdobi herb miasta i dekoracje sztukatorskie o motywach roślinnych. Elewacje ratusza o zróżnicowanym detalu architektonicznym. Elewacje zdobią m.in. boniowane lizeny, gzymsy i obramienia. Pozostałe elewacje opracowane zostały w nawiązaniu do fasady. Poszczególne kondygnacje przepruwają prostokątne otwory okienne. Część z okien zamknięto łukiem odcinkowym. W pomieszczeniu przyziemia w południowej części ratusza zachowały się gotyckie stropy belkowe. Bryła obiektu zachowana w pierwotnym stanie bez znaczących przekształceń.

Ratusz, to zabytek będący własnością samorządową. Ze względu na to, że w budynku mieszczą się lokale administracji samorządowej, obiekt nie jest szeroko udostępniany.

Oprac. Krzysztof Słowiński, OT NID w Zielonej Górze, 17.04.2015 r.