Historia

Powstanie kaplicy przypisuje się inicjatywie dziedziców Wilczkowic i datuje na czas po 1774 r. (data umieszczona na cokole). Według przekazów rodzinnych obecnych właścicieli, najpierw stanęła w tym miejscu ponadnaturalnych rozmiarów, znakomicie wyrzeźbiona kamienna figura świętego, a w pół wieku później kaplica w formie otwartej struktury filarowej, będącej pewnego rodzaju konfesją. Za fundacją szlachecką przemawia pierwotny artystyczny kształt kaplicy, jak i kunszt rzeźbiarza. Budowla stanowi świadectwo wyrobionego smaku fundatora (bądź fundatorów). Kaplica stanęła na skrzyżowaniu szlaków komunikacyjnych, eksponowała wjazd do wsi i wylot drogi prowadzącej do ówczesnej parafii w Więcławicach. W roku 1861 lub 1891 kaplica została przebudowana, wypełniono ścianami przestrzenie miedzy filarami. Nową konstrukcję, w kolejnych latach, przykryto sześciobocznym dachem namiotowym. Na początku XX w. zabudowa majątku Wilczkowskiego podeszła w pobliże kaplicy i ta straciła silną ekspozycję w terenie i osiowe powiązania kompozycyjne z dworem. Od 1917 r. kaplica wraz z budynkiem apteki znalazła się granicach wsi Zerwana i stworzyła zespół połączony w obrębie jednej posesji, która należał do aptekarza Maksymiliana Jarzębińskiego. Kaplica Św. Jana Nepomucena, stojąca nadal na prywatnej posesji rodziny Jarzębińskich, została wpisana do rejestru zabytków w czerwcu 1998 r. wraz z domem mieszkalnym i mieszczącą się w nim apteką oraz otoczeniem ogrodowym.

Pierwotny kształt kaplicy utrwalił w rysunku Feliks Radwański w notatkach z lat 1830-1860. W trakcie kompleksowej restauracja Kaplicy Św. Jana Nepomucena przeprowadzonej w latach 2011-2015 przywrócono m.in. pierwotny kształt dachu i wykonano konserwację figury Św. Jana Nepomucena z przywróceniem polichromii rzeźby na podstawie odkrytych oryginalnych warstw malarskich.

Opis

Kaplica usytuowana jest na południe od budynku mieszkalnego, w ogrodzie i sąsiedztwie pasieki. Charakter budowli określić można jako późnobarokowy. Jest zbudowana z cegły, na planie sześciokątnym, jednokondygnacyjna, nakryta sześciopołaciowym, łamanym dachem namiotowym o ugiętym profilu. Elewacje zewnętrzne to 5 pełnych ścian złożonych z filarów wspartych na wysokim, dekorowanym płycinami cokole. Między sześciokątnymi filarami o prostych, profilowanych głowicach znajduje się murowane wypełnienie, całość tynkowana i bielona. Od frontu kaplica jest otwarta na szerokość jednej ściany, co daje widok na figurę świętego. Ściany po obu stronach wejścia posiadają otwory okienne o owalnym kształcie.

Polichromowana, ponadnaturalnych rozmiarów figura św. Jana Nepomucena (nie sygnowana) wyrzeźbiona w piaskowcu stoi pośrodku kaplicy, na osi optycznej, na postumencie. Cokół jest ustawiony na dwustopniowej, prostokątnej podstawie. Dolna część cokołu jest znacznie wyższa od górnej, w formie filarowego postumentu ujętego po bokach wolutami, od strony frontowej ozdobionego wypukłorzeźbioną kompozycją z motywem skłębionych obłoków u podstawy i w jej zamknięciu, z dwoma puttami z kluczami i zamkniętą księgą oraz poniżej z inskrypcją wyrytą nieforemną majuskułą: DNIA 5 MAYA ROKU P 1744. Bezpośrednio wspierający figurę świętego górny człon cokołu o charakterze rozbudowanej bazy o wklęsłych ściankach. Święty został ujęty w pozie stojącej, w lekkim kontrapoście, z lewą nogą wysuniętą ku przodowi i ugiętą w kolanie, z prawą ręką zgiętą w łokciu i przyłożoną do piersi, podtrzymującą krucyfiks, Głowa przechylona w prawo ku dołowi, twarz pociągła, okolona krótkim zarostem, wzrok skierowany na krucyfiks. Święty został przedstawiony w sutannie, rokiecie i mantolecie obszytym futrem, w birecie. Układ fałdów ubioru miękko i drobno udrapowanych podkreślają budowę i ruch ciała.

Obiekt dostępny po uzyskaniu zgody właścicieli posesji. Dobrze widoczny z zewnątrz poprzez siatkę ogrodzeniową.

Oprac. Tomasz Woźniak, OT NID w Krakowie, 14-03-2019 r.