XVII w. z wykorzystaniem konstrukcji szkieletowej.

Historia

Nazwa wsi (Thuenhain, w następnych stuleciach Tiegenhagen) i wzmianka o proboszczu po raz pierwszy pojawiła się w 1349 r. w dokumencie lokacyjnym sąsiedniej wsi Tuja. W 1352 r. wydany został dokument potwierdzający lokację wsi na prawie chełmińskim (60 włók w tym 4 dla proboszcza). Budowę kościoła datuje się na poł. XIV w. i już wówczas określone zostało jego wezwanie. W latach 1574-1629 kościół był w posiadaniu protestantów. Z protokołów wizytacyjnych wynika, że między rokiem 1637 a 1647 budynek kościół ucierpiał na skutek powodzi, w związku z czym część ścian rozebrano i zastąpiono nową konstrukcją ryglową a posadzkę podniesiono na wyższy poziom. W r. 1687 wzniesiono na nowo drewniane kondygnacje wieży a jej średniowieczne przyziemie wzmocniono i oblicowano. W kolejnych stuleciach wieża była kilkakrotnie remontowana (ostatni raz w 1912 r.) a w 1945 została rozebrana ze względów strategicznych. Po wojnie kościół służył społeczności katolickiej i greckokatolickiej. Od 2002 r. jako cerkiew św. Mikołaja jest własnością parafii greckokatolickiej i stanowi ważny ośrodek dla społeczności pochodzenia ukraińskiego, przesiedlonej na Żuławy w ramach akcji „Wisła”. Etapami, od 2008 r. kościół poddawany jest remontom; po naprawie dachu, osuszeniu i zaizolowaniu fundamentów obecnie przyszedł czas na remont ścian ryglowych i wymianę okien.

Opis

Kościół orientowany, usytuowany po zachodniej stronie drogi Nowy Dwór Gdański - Stegna, w zakolu rzeki Tugi, na jej lewym brzegu; przy kościele dawny cmentarz parafialny z pojedynczymi nagrobkami w północno-wschodniej części. Kościół gotycko-barokowy; starszy w części wschodniej (dwa przęsła). Obiekt wzniesiony na rzucie wydłużonego prostokąta, od zachodu wieża na rzucie kwadratu, od południa złączone razem aneksy zakrystii i kruchty. Bryła niejednorodna, korpus nakryty wysokim dwuspadowym dachem; nad niską wieżą dach trójspadowy, nad aneksem dwuspadowy, prostopadły do dachu głównego. Wschodnie przęsło kościoła murowane z cegły, pozostałe odcinki ścian korpusu wykonane w technice szkieletowej z wypełnieniem ceglanym; wieża murowana. Więźba dachowa drewniana, storczykowa. Dach korpusu i aneksu kryty dachówką holenderką, dach wieży - papą. Strop drewniany odeskowany z fasetą. Elewacja wschodnia dwuosiowa z sześcioosiowym szczytem schodkowy. Oknom o wykroju ostrołukowym i trójschodkowym rozglifieniu towarzyszą blendy o łuku odcinkowym. Pole szczytu dekorowane wąskimi tynkowanymi blendami sklepionymi odcinkami łuku, na stopniach szczytu filarkowe sterczyny z dwuspadowymi daszkami. Elewacja południowa sześcioosiowa, dwuczłonowa, w dwóch osiach od wchodu ceglane lico i dwustopniowe przypory, w pozostałych - ściana ryglowa. Belki rygla o układzie kratownicowym, w części zachodniej wzmocnione zastrzałami; w murowanej strefie cokołowej rząd głazów kamiennych. Wykroje okien zróżnicowane, w części wschodniej okna zamknięte odcinkowo, w pozostałej - prostokątne. Wieża opięta jednostopniowymi przyporami, z wyodrębnioną częścią cokołową; od zachodu szeroki ostrołukowy portal o uskokowym glifie, od południa i północy ostrołukowe niskie blendy z niewielkim prostokątnym otworem okiennym. Wnętrze salowe nakryte barokowym polichromowanym stropem z fasetami. Wyposażenie w większości z XVIII w.: ołtarze (główny i dwa boczne), ambona, chrzcielnica, ławki dla wiernych i empora organowa z reliktami prospektu.

Dostęp do zabytku ograniczony. Możliwość zwiedzania wnętrza po wcześniejszym uzgodnieniu w biurze parafialnym.

Oprac. Krystyna Babnis, OT NID w Gdańsku, 21.09.2015 r.