W jego wnętrzu zachowało się oryginalne rokokowe wyposażenie z XVIII w.

Historia

Pierwsza wzmianka o Żegocinie pochodzi z 1391 r., gdyż należał do Janusza Żegockiego z rodu Wczelów i jego matki Jadwigi. Później znajdował się w rękach: Suchorzewskich herbu Zaremba, (1450-1639), Mniszewskich herbu Tur i Swinarskich herbu Poraj (do 1738 r.). Kolejnymi jego właścicielami byli Gajewscy, Szołdrscy (od końca XVIII w.) oraz Radońscy (1835-1876). W czasach Józefa Chłapowskiego herbu Dryja (patrona wielkopolskich kółek rolniczo-włościańskich, właściciel Żegocina od 1879 r.) jego żona założyła w Żegocinie (w 1907 r.) pierwsze w Wielkopolsce parafialne Kółko Włościanek, działające do dnia dzisiejszego. W 1925 r. majątek żegociński uległ parcelacji.

Parafię erygowano prawdopodobnie już w połowie XIV w., zaś najstarsza wiadomość o kościele w Żegocinie pochodzi z XV w., kiedy to wikariusz Stanisław w 1415 r. występuje w aktach gnieźnieńskiego sądu konsystorskiego jako świadek w jednym z procesów sądowych. Pierwszymi, znanymi ze źródeł pisanych proboszczami żegocińskimi byli: ks. Tomasz Buszkowski (połowa XV w.) i ks. Konrad z Kotlina (1463 r.). W 1820 r. w skład parafii wchodziły miejscowości: Żegocin, Wieczyn, Żbiki, Łęg i Sierszew oraz Grab i Robaków.

Pierwszy kościół pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Mikołaja w 2 poł. XVI w. znalazł się w rękach innowierców. W 1606 r. powrócił do katolików. Na początku XVIII w. uległ on zniszczeniu w wyniku pożaru. Na jego miejscu Mikołaj z Wybranowa Swinarski, starosta liwski i ówczesny dziedzic Żegocina wystawił w 1714 r. nową, okazałą świątynię z drewna. W 1750 r. przeprowadzono renowacje kościoła staraniem dziedzica Antoniego Gajewskiego i proboszcza Stanisława Nowickiego. Pod koniec XVIII w. przy ścianie zachodniej umieszczono chór muzyczny. Kolejne race renowacyjne przeprowadzono w 3 ćw. XIX w. Na pocz. l. 60. XX w. wykonano nową ceglana podmurówkę ścian, odwodnienie oraz przełożono pokrycie dachowe. W latach 1973-4 wymieniono drewniane elementy wieży oraz obito blachą wieżę i sygnaturkę. W 1998 podczas prac konserwatorskich prowadzonych przez ks. Marka Kozicę odkryto datę budowy kościoła oraz herb Poraj i inicjały fundatora nad bocznym portalem wejściowym. W 2001 r. odsłonięto na tylnej ścianie prezbiterium barokową polichromię, przedstawiającą kotarę, której pierwotną kolorystykę przywróciła Małgorzata Jankowska.

Opis

Żegocin to wieś położona ok. 11 km na północ od Pleszewa. Kościół parafialny pw. Wniebowzięcia NMP usytuowany jest w centralnej części wsi, po południowej stronie drogi przecinającej miejscowość. Stoi na cmentarzu przykościelnym, otoczonym metalowym parkanem na ceglanej podmurówce i z ceglanymi słupkami. Na cmentarzu znajdują się liczne nagrobki i grobowce tutejszych i okolicznych dziedziców. Obok świątyni stoi drewniana dzwonnica zbudowana w połowie XIX w. w konstrukcji słupowej z dwoma dzwonami. Jednonawowa, orientowana świątynia zbudowana jest z drewna w konstrukcji zrębowej i oszalowana. Posiada węższe od nawy i zamknięte trójbocznie prezbiterium, niewielką zakrystię od południa i przylegającą do niej małą kruchtę. Nawa nakryta jest stropem, prezbiterium pozornym sklepieniem kolebkowym. Dach nawy jest dwuspadowy i pokrywa go gont. Znajduje się na nim wieżyczka na sygnaturkę oraz kwadratowa wieża od strony zachodniej nakryta dachem namiotowym z latarnią i hełmem. Nawa nakryta jest stropem, a prezbiterium posiada pozorne sklepienie kolebkowe z fasetą. Od zachodu umieszczony jest chór muzyczny z wybrzuszoną balustradą wsparty na dwóch kolumnach.

Na uwagę zasługuje wyposażenie świątyni pochodzące przeważnie z XVIII w., a zwłaszcza znajdujący się w ołtarzu głównym z rokokowymi rzeźbami z około 1780 r. obraz Matki Bożej, który według mało prawdopodobnego podania ludowego pochodzi z nieistniejącego, niewielkiego kościoła w pobliskiej wsi Łęg. Według tego przekazu kościółek ten zniszczyła powódź, a fala powodziowa obraz przyniosła do Żegocina, gdzie został on wyjęty z wody i umieszczony w miejscowej świątyni. Pochodzi on z pocz. XVII w. i przedstawia Matkę Bożą z Dzieciątkiem na lewej ręce oraz dwa aniołki z palmami w dłoniach, które podtrzymują koronę Maryi. U jego dołu znajduje się napis Sancta Dei Genitrix ora pro nobis (Święta Boża Rodzicielko módl się za nami) Pierwowzór do jego wykonania stanowił obraz Najświętszej Marii Panny Śnieżnej z kościoła Santa Maria Maggiore w Rzymie. Dawniej wizerunek Maryi zdobiła srebrna, barokowa sukienka złożona z dwóch części: starszej ze sceną półpostaci w płomieniach czyśćcowych z 1621 r. oraz nowszej, trybowanej, z ornamentem roślinnym i półksiężycem w dolnej strefie z lat 1665-1666. Obecnie sukienka ta, wraz z kilku innymi elementami wyposażenia żegocińskiej świątyni, znajduje się w Muzeum Archidiecezjalnym w Gnieźnie Obraz ten już w XVII w. otaczany był szczególną czcią i dzięki staraniom ks. Jerzego Bocheńskiego, 16 lutego 1778 r. do Żegocina przybyła Komisja Duchowna pod przewodnictwem ks. Filipa Jakuba Rybińskiego, kanonika łowickiego, która miała sprawdzić wiarygodność łask uzyskiwanych za wstawiennictwem żegocińskiej Madonny. W wyniku jej działań abp gnieźnieński Antoni Kazimierz Ostrowski dekretem wydanym 2 października 1778 r. potwierdził wiarygodność uzyskiwanych łask i ogłosił obraz Matki Bożej z kościoła w Żegocinie jako łaskami słynący. Kult maryjny trwa do dnia dzisiejszego, a odpusty gromadzą wielkie rzesze ludzi. W czasach współczesnych obraz ozdobiony został w dniu 5 września 1965 r. papieskimi koronami, które założył Prymas Polski, Stefan kard. Wyszyński. W uroczystościach koronacyjnych wzięli też udział księża biskupi - Antoni Baraniak, Franciszek Jedwabski, Jan Czerniak i Jan Zaremba. Na zasuwie tego obrazu umieszczone jest płótno przedstawiające Zwiastowanie Najświętszej Maryi Panny, pochodzące z 1 ćw. XVIII w. W świątyni znajdują się także cztery barokowe ołtarze boczne z 1 ćw. XVIII w. oraz ambona, chrzcielnica i konfesjonały z końca XVIII w. Dwa ołtarze ustawione są po obu stronach łuku tęczowego: jeden z figurą św. Józefa i obrazem św. Róży w zwieńczeniu oraz drugi z figurą Serca Pana Jezusa i obrazem Ecce Homo w zwieńczeniu, a dwa kolejne usytuowane są po środku ścian bocznych nawy: jeden z obrazami św. Rodziny i św. Agnieszki oraz drugi z obrazem św. Wawrzyńca i rzeźbami: św. Jana Nepomucena i św. Cypriana z Kartaginy.

Zabytek dostępny w czasie mszy.

Oprac. Beata Marzęta, OT NID w Poznaniu, 04-05-2017 r.