Zachowała się bryła świątyni i gotyckie detale architektoniczne.

Historia

Najstarsza wzmianka o wsi Łapczyca pochodzi z 1105 r. W dokumencie kardynała Idziego zatwierdzone zostało w tym roku pierwotne uposażenie klasztoru tynieckiego, w którym wymieniona została, wśród wsi nadanych przez Bolesława i Judytę, Łapczyca z Kolanowem. Parafia w Łapczycy po raz pierwszy wzmiankowana jest w latach 1325-1327, w wykazach świętopietrza płaconego przez proboszcza Stanisława. Kościół pw. Narodzenia NMP wzniesiony został w 1340 r., z fundacji królewskiej Kazimierza Wielkiego. Według Jana Długosza, kościół powstał na miejscu wcześniejszej, drewnianej świątyni wzniesionej przez klasztor tyniecki. W 1571 r., wizytacje biskupie, m.in. w latach 1571, 1596 i 1775 potwierdzały zły stan kościoła. Gruntowną restaurację kościoła wykonano ok. 1830 r., z inicjatywy ks. proboszcza Franciszka Krausa. Podczas konserwacji usunięto wiele elementów gotyckich (m.in. zniszczono gzyms kordonowy, podokienny, ścięto ornamentację portali ostrołukowych, przemurowano okna oraz usunięto pozostałości sklepień gotyckich). Podczas remontu w 1900 r. kościół powiększono o przybudówki od zachodu i południa (kaplica). Kolejne konserwacje kościoła miały miejsce w latach 60. i 80. XX w. oraz w 2009 r.

Opis

Kościół usytuowany jest na kulminacji wzniesienia, w północnej części wsi o nazwie „Górny Gościniec”. Nazwa ta pochodzi zapewne od historycznego traktu prowadzącego do grodziska położonego na wzniesieniu nad brzegiem Raby. Grodzisko to datowane jest na X w. i istniało w tym miejscu do XIII w. Po zachodniej stronie świątyni usytuowana jest drewniana dzwonnica z XVIII w. Po stronie północnej do placu kościelnego przylega cmentarz parafialny. W bezpośrednim sąsiedztwie kościoła, po południowej stronie nawy, zachowały się dwa kamienne nagrobki pochodzące z początku XIX w. Po południowej stronie prezbiterium znajduje się nagrobek ks. Ptaszkowskiego, proboszcza łapczyckiego, ufundowany w 1911 r. Wzgórze wraz z kościołem i cmentarzem otoczone jest starodrzewem lipowym. Jest to kościół gotycki, z nowszymi przybudówkami (kruchta, kaplica). Świątynia pierwotnie dwunawowa, posiadała filar pośrodku i sklepienia krzyżowo-żebrowe. Obecnie jednonawowa, posiada sklepienia pozorne. Przy prezbiterium od pn. przybudówka, parterowa, pochodząca z XVII lub XVIII w., zbudowana z materiałów pozyskanych z ówczesnej przebudowy kościoła. Przybudówka ta ujęta jest masywnymi szkarpami. Elewacje w części są otynkowane, z partiami ciosowymi w przyziemiu. Mury ujęto szkarpami. Na narożniku nawy od strony południowo-wschodniej znajduje się klatka schodowa, murowana z ciosów, zamknięta trójbocznie. Fundamenty wykonane są w postaci ławy z ciosów kamiennych układanych na zaprawie. Cokół ścian z zachowanym profilowanym gzymsem kamiennym. Kościół murowany, wzniesiony jest z ciosów kamiennych, staranie obrabianych i dopasowanych do siebie. Wewnątrz ściany pokryte są tynkami wykonanymi w 1860 r. Pozostały relikty pierwotnych sklepień w postaci pozostałości służek i wsporników. Sklepienie pozorne, drewniane z kolebką, pokryte ornamentalną polichromią pochodzącą z początku XIX w. (odnowiona w 1960 r.). Dachy korpusu siodłowe, z drewnianą więźbę dachową, kryte są dachówką. Dach nawy wydzielony jest murkami ponad połaciami. W jego kalenicy znajduje się barokowa wieżyczka na sygnaturkę, z hełmem baniastym, z cebulastą kopułką zakończoną iglicą z kulą i krzyżem. Dachy kaplicy i kruchty są również siodłowe, kryte dachówką, natomiast daszek zakrystii jest pulpitowy. W dawnej fasadzie znajduje się portal wejściowy, gotycki, kamienny, ostrołukowy, bogato profilowany z szerszym wałkiem środkowym wspartym na podstawach. Ołtarz główny pochodzi z 1902 r., wykonany został przez artystę Franciszka Samka. Neogotycki, utrzymany jest w formie gotyckiego tryptyku z rzeźbą Najświętszej Marii Panny pośrodku i figurami świętych Stanisława i Wojciecha po bokach. Otwór tęczy jest ostrołukowy, kamienny, sfazowany. Nad nim zawieszony jest gotycki krucyfiks pochodzący z XVI w. Po bokach otworu zachowały się dwa smukłe, profilowane wsporniki dawnych żeber sklepienia. Na nich umieszczono rzeźby Matki Boskiej i św. Jana Ewangelisty, barokowe, pochodzące z XVIII w.

Obiekt dostępny z zewnątrz przez cały rok, wewnątrz podczas Mszy Św.

Oprac. Olga Dyba, NID OT w Krakowie, 19.03.2015 r.