Historia obiektu

Według badaczy powstanie i funkcjonowanie założenia obronnego w Płoszczynie, datowanego na 2 poł. XIII - pocz. XIV w., można wiązać z wydobyciem złota na obszarze między Dziwiszowem, Płoszczyną i Jeżowem Sudeckim. Górujący nad okolicą zamek (wysokość ok. 450 m n.p.m.) strzegł zapewne pól górniczych i dróg, którymi przewożono urobek.

Badania archeologiczne prowadzone w 1994 r. przez Stanisława Firszta ujawniły w rejonie Płoszczyny trzy pola górnicze: na północno-wschodnim stoku Stromca, na zachodnim zboczu góry i na jej wschodnim stok. Późniejsza analiza danych uzyskanych metodą skaningu lotniczego pozwoliła zlokalizować na zboczach Stromca ciąg szybowych wyrobisk górniczych, układających się w linii południowy zachód – północny wschód, na długości prawie 80 m. Zidentyfikowano również 14 znaków krzyża, wykutych w skałach, które wyznaczały granice między polami górniczymi.

Według archeologów złoto w rejonie Płoszczyny wydobywano już w 2 połowie XIII wieku. Dawne nazwy Płoszczyny (Seiffen, Flachensiphen, Flachenseiffen) – wsi u podnóża zamku, wzmiankowanej po raz pierwszy w 1305 roku,  także świadczą o aktywności zawodowej jej mieszkańców.

Z roku 1479 pochodzą informacje o górnictwie złota i srebra w Płoszczynie. Działały wówczas dwie kopalnie należące do braci Ruprechtów i ich siostrzeńców. Pokłady złota wyczerpały się w XVI wieku.

Opis obiektu

Usytuowanie zabytku:

Stanowisko archeologiczne jest zlokalizowane w obrębie mezoregionu Gór Kaczawskich, pod Przełęczą Chrośnicką (566 m n.p.m.), ok. 1 km na północny wschód od centrum Płoszczyny i 2,5 km na południowy zachód od Chrośnicy, w lesie.

Opis stanowiska:

Dwuczłonowe założenie obronne w Płoszczynie ma powierzchnię całkowitą ok. 4000 m 2 i owalny zarys. Średnica części głównej wynosi ok. 28 m. Drugi człon – podzamcze ma średnicę ok. 20 m. Każdy człon posiada własny obwód obronny, złożony z dwóch wałów, między którymi znajduje się fosa. Wewnętrzny wał części głównej ma szerokość u podstawy 2 m, wysokość od wewnątrz ok. 0,5 m, od zewnątrz 3,5 m. Wał podzamcza ma wysokość od wewnątrz do 0,7 m, od zewnątrz 2,5 m. Szerokość fosy wynosi 2,5 m. W fosie podzamcza odkryto studnię z kamienną cembrowiną.

Stan i wyniki badań archeologicznych:

Pierwszy raz grodzisko zostało opisane i naszkicowane w artykule zamieszczonym w 1875 r. w krajoznawczym czasopiśmie „Rübezhal”. Z lat: 1936, 1940 pochodzą informacje o znaleziskach średniowiecznej ceramiki i grodzisku. W 1966 r. A. Morgielewicz wykonał plan założenia obronnego. W roku 1987 r. w ramach weryfikacyjno-poszukiwawczej akcji Archeologicznego Zdjęcia Polski stanowisko było badane powierzchniowo przez Leszka Berdułę. Grodziska nigdy nie poddano badaniom wykopaliskowym.

Obiekt został zinwentaryzowany przez zespół badaczy z Politechniki Wrocławskiej na podstawie materiałów z laserowego skaningu lotniczego pozyskanych z zasobów Centralnego Ośrodka Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej. Z wynikami analiz opublikowanymi w 2019 r. można zapoznać się na stronie internetowej projektu badawczego:

http://www.odgrodudozamku.pl/stanowisko/ploszczyna-st-1-grodzisko/ (dostęp 12.09.2024)

Dostępność obiektu dla zwiedzających: Zabytek dostępny

Autor noty: oprac. Donata Trenkler, OT NID we Wrocławiu, 01-04-2020 r.