Historia

Parafia fundacji rycerskiej założona przez Wacława Wojaka została erygowana przed 1335; kościół wzniesiono w 1363. Pod koniec XVII wieku kościół w Wojakowej sprofanowali arianie. Początkowo Parafia Wojakowa należała do archidiakonatu diecezji krakowskiej. W roku 1751 wraz z dekanatem lipnickim została włączona do archidiakonatu wojnickiego. W roku 1784 po zlikwidowaniu dekanatu lipnickiego parafia została włączona do dekanatu brzeskiego. W 1916 kościół był w złym stanie, zdaniem opisującego go F. Koper skazany na zagładę. W latach 1930-1931 kościół rozebrano za wyjątkiem prezbiterium. Ciekawym elementem jest wieża-dzwonnica wzniesiona zapewne w XVIII w., harmonijne pasując do zwartej bryły i stanowiąc ważny element malowniczej, krytej gontami budowli. Wzniesiona na rzucie kwadratu, konstrukcji słupowo ramowej, o ścianach pionowych szalowanych, podzielona była okapem na dwie kondygnacje; górna, nieznaczne węższa, mieściła pięterko dzwonowe. Wieżę rozebrano w 1928. Po ostatecznym zakończeniu długiego cyklu prac, kościół konsekrował ponownie bp Michał Blecharczyk sufragan tarnowski 22 maja 1960.

Opis

Pierwotny kościół to gotycka budowla z łamanego kamienia. Prezbiterium zamknięte trójbocznie z przystawioną zakrystią oraz kwadratowa nawa. Całość wspierały w narożach wydatne, ukośne szkarpy. Były nakryte gontami, a przetrwały jeszcze do XX wieku. Feliks Kopera wspomina też wieżę drewnianą, której hełm tworzy czworoboczny stożek, którego dolna krawędź okap tworząca przechodzi w wałek, poczym znowu widzimy skośną płaszczyznę stożka, dalej odsadzkę i wreszcie ściany zamykającej całość już nieprzerwanej piramidy o wklęsłych nieco ścianach, na której to piramidzie zatknięty krzyż. Do pozostawionego po rozbiórce prezbiterium po 1932 dobudowano nowy korpus według projektu Józefa Wojtygi; w trakcie budowy projekt czterokrotnie zmieniano celem powiększenia wnętrza. W efekcie powstała bezstylowa budowla. Ocalałe prezbiterium odnowiono w 1953, ze znaczną wymiana wątków i detali. Prezbiterium z kamienia łamanego, nowsze części z ciosów, z kaplicami bocznymi sprawiającymi wrażenie transeptu /nawy poprzecznej/ z emporami od pd. i zach. Dwa gotyckie portale pomieszczono w nowych murach. Z dawnego wyposażenia zachowało się niewiele. Przetrwała gotycka kamienna chrzcielnica, barokowy ołtarz główny z obrazem Matki Boskiej z Dzieciątkiem (w antependium trzy prymitywne, ale pełne uroku obrazy z XVII w., przedstawiające Trzy Marie u Grobu, NPMarię z jednorożcem oraz proroków Salomona i Dawida). Przetrwał też dzwon z 1687, z plakietką z NPMarii, niegdyś zawieszony w drewnianej wieży, a obecnie na murowanej, neogotyckiej dzwonnicy arkadowej z 1960 zbudowanej wg proj. S. Świszczowskiego.

Obiekt dostępny przy okazji nabożeństw, lub wcześniejszym uzgodnieniu w kancelarii parafialnej. Masze święte w niedziele 7, 9, 11, 16, w dni powszednie 6.30 i 18.00.

Oprac. Roman Marcinek, OT NID w Krakowie, 20-03-2015 r.