Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

zespół klasztorny Franciszkanów Reformatów - Zabytek.pl

zespół klasztorny Franciszkanów Reformatów


klasztor XVII w. Włocławek

Adres
Włocławek, Plac Wolności 6

Lokalizacja
woj. kujawsko-pomorskie, pow. Włocławek, gm. Włocławek

Przykład XVII-wiecznego barokowego budownictwa klasztornego na ziemi włocławskiej.

Historia

Reformaci zostali sprowadzeni do Włocławka w 1625 r. przez bpa Andrzeja Lipskiego i osadzeni przy istniejącym kościele pw. św. Stanisława. Ze względu na liczne powodzie oraz niewystarczającą ilość miejsca podjęto decyzję o budowie dla zakonu nowego klasztoru i kościoła. Zespół architektoniczny wzniesiono w latach 1639-1644 z fundacji mieszczan włocławskich: Wojciecha Romatowskiego i jego żony Doroty z Rogalińskich. Konsekracji kościoła dopełnił w 1644 r. sufragan włocławski bp Piotr Mieszkowski. Kościół stanął w miejscu drewnianej świątyni pw. Wszystkich Świętych, od której przejął patronat. W 1650 r. dobudowano do korpusu od pn. kaplicę pw. Niepokalanego Poczęcia NMP, ufundowaną przez Marię Żuchowską. Trzy lata później wzniesiono przyległą do niej od wsch. kaplicę pw. Marii Magdaleny. W 1768 r. świątynia otrzymała jednolite snycerskie wyposażenie wnętrza. W latach 1764-75 obiekt został wzbogacony o dwie wieżyczki ufundowane przez Szymona Franciszka Jarnowskiego: większa przeznaczona została na sygnaturkę, mniejsza, zegarowa, znalazła się nad wejściem do klasztoru. W 1842 r., staraniem gwardiana Wawrzyńca Zakrzewskiego, do prezbiterium od strony pn. dobudowano kaplicę pw. Matki Boskiej, którą zaprojektował architekt Kępiński. W latach 1912-13 wyburzono ściany dzielące kaplicę i dobudowano do nich dwa przęsła, tworząc nową nawę boczną wzdłuż korpusu i prezbiterium. Budynek klasztorny wzniesiony razem z kościołem również był wielokrotnie przebudowany i powiększany. W 1735 r., staraniem gwardiana Innocentego Leskiego, nadbudowano piętro. Dalsze rozbudowy w 1795 r., z fundacji Stanisława Dąbka, oraz w poł. XIX wieku. W czasie II wojny światowej wszystkich zakonników aresztowano i wywieziono do obozu koncentracyjnego w Dachau. Hitlerowcy zrabowali większość wyrobów złotniczych, paramentów oraz zbiorów bibliotecznych. W świątyni odprawiane były nabożeństwa dla Niemców. W 1945 r. zakonnicy ponownie przybyli do kościoła i klasztoru. W 1969 r. przy kościele erygowano parafię pw. Wszystkich Świętych. W ostatnich latach wykonano prace wokół nowych pomieszczeń dla potrzeb parafii i rozbudowy klasztoru. W 2009 r. biskup Wiesław Alojzy Mering ustanowił kościół Wszystkich Świętych Sanktuarium Matki Bożej Łaskawej Niezawodnej Nadziei.

Opis

Zespół klasztorny zlokalizowany w centralnej części miasta, przy pl. Wolności, u zbiegu ul. Słowackiego i Brzyskiej. Złożony z kościoła i przylegającego do niego od pd. klasztoru, ogrodzonych murem ujmującym po pn. stronie świątyni obszerny dziedziniec odpustowy (dawniej cmentarz przykościelny), od wsch. niewielki dziedziniec przed klasztorem. Mur nierównej wysokości, miejscami dwustrefowy, ożywiony od strony podwórza wnękami zamkniętymi łukiem pełnym i odcinkowym. Zachowane zostały w nim trzy ozdobne bramy i furta. Zabudowania klasztorne wzniesione w tym samym czasie (1639-1644) w stylu barokowym. Kościół wzbogacony dodatkowo elementami gotyckimi i neobarokowymi. Budynki murowane z cegły, otynkowane, wielokrotnie przebudowywane. Kościół orientowany, założony na planie prostokąta, pierwotnie jednonawowy z wydzielonym prezbiterium zamkniętym trójbocznie i wtórnie dobudowanymi kaplicami przekształconymi w późniejszym czasie w nawę. Wnętrza nakryte sklepieniami kolebkowymi, w prezbiterium z niewielkimi lunetami i siecią krzyżujących się stiukowych żeber, w nawach z wydatnymi lunetami ujętymi w profilowane listwy, w części dawnej kaplicy sklepienie kolebkowe na ozdobnych gurtach. Elewacje kościoła w przeważającej części zasłonięte zabudowaniami klasztornymi. Prezbiterium oraz nawa boczna opięte z zewnątrz szkarpami o jednym uskoku, ściany nawy zwieńczone neorenesansową attyką. W elewacjach wsch. i zach. częściowo zasłonięte gotyckie szczyty sterczynowe. Dachy kryte blachą miedzianą: nad kościołem dwuspadowy przechodzący w wielopołaciowy nad prezbiterium, zaś nad nawą boczną pulpitowy. Na kalenicy prezbiterium wieżyczka na sygnaturkę zwieńczona hełmem baniastym z latarnią. Klasztor przylegający do kościoła od strony pd., czteroskrzydłowy. Skrzydło zach. wysunięte przed lico fasady kościoła, z usytuowaną nad wejściem wieżyczką zegarową. Budynek klasztoru założony na planie czworoboku z prostokątnym wirydarzem. Skrzydła nakryte dachami czterospadowymi, przybudówka od pd. dachem trzyspadowym. Wnętrze typowe dla barokowego budownictwa klasztornego. Skrzydło przylegające do kościoła wąskie, mieszczące w przyziemiu krużganek, a na piętrze tzw. Górną Kaplicę; nakryte dachem pulpitowym. Pozostałe skrzydła z jednym traktem pomieszczeń wzdłuż krużganka obiegającego wirydarz. W krużgankach sklepienia kolebkowo-krzyżowe, a w refektarzu i wnętrzach skrzydła zach. kolebkowe z lunetami, w kaplicy pw. św. Teresy żaglaste na gurtach. Elewacje klasztoru tynkowane, o niesymetrycznym układzie otworów okiennych i drzwiowych oraz blend.

Zabytek dostępny.

Oprac. Bernardeta Popek- Olszowa, OT NID w Toruniu, 8-12-2015 r.