Historia

Pierwsza informacja o miejscowości pojawiła się dopiero w 1658 r. Historia osady może być starsza, bowiem w XVII w. mogła nastąpić jedynie zmiana nazwy miejscowości. Pierwszym znanym użytkownikiem Wódki był Krzysztof Bonin Sulicki, który miał ten majątek oraz Salino jako zastaw. Prawdopodobnie istniał tu wówczas już dwór wraz z niewielkim folwarkiem. Stoki doliny porastał las liściasty, a obecny teren parku był podmokłą łąką porośniętą nieregularnie drzewami. W 1704 r. ten majątek kupił Janusz Ernest Rexin, a po nim jego syn Michał Ernest Rexin. W celu utrzymania majątku w całości utworzył w 1756 r. majorat, który był dziedziczony tylko przez jednego spadkobiercę. Obecny dwór zaczęto stawiać w 1734 roku. Wówczas powstał dziedziniec reprezentacyjny (cour d’honneur) odgrodzony od folwarku niskim murem. Z tego czasu pochodzi także szpaler lipowy wzdłuż alei wjazdowej. Ogród krajobrazowy założono w połowie XIX w. W tym czasie przeobrażeniu uległa zabudowa części gospodarczej oraz dwór, który otrzymał klasycystyczny wystrój elewacji. Dobudowano ganek, werandę oraz nieistniejącą już oranżerię. W początkach XX w. (około 1910 r.) pożar zniszczył część dworu. Rexinowie trzymali w swych rękach majątek aż do 1911 roku, wówczas sprzedano go pani Krauze, która była właścicielką do 1945 r. Przypuszczalnie to ona odbudowała dwór po pożarze oraz zmodernizowała budynki folwarczne. Po wojnie majątek przejęły Państwowe Nieruchomości Ziemskie. Zmieniono wówczas nazwę miejscowości na Witków. W roku 1950 utworzono tu PGR. W latach 70-tych - Zakład Doświadczalny Produkcji Rolnej Rolniczego Przedsiębiorstwa Produkcji Rolnej „Technirol“. Po jego likwidacji zespół przejął „Iglopol“, a po nim Urząd Gminy w Łęczycach. Na początku lat 90-tych dwór wraz z parkiem został sprzedany osobie prywatnej.

Park założony w stylu krajobrazowym, w którym doskonale wykorzystano naturalne ukształtowanie terenu. Założono go w 1 ćw. XX w. na terenach dawnych podmokłych łąk. W pierwszym etapie założono staw po zachodniej stronie dworu. W kompozycji wykorzystano rosnące tam wcześniej okazy dębów, a po 1829 r. August Krzysztof von Rexin sprowadził na egzotyczne okazy tulipanowców i magnolii. Wówczas też rozwinięto system wodny w parku tworząc zespół trzech stawów połączonych kanałem. Po 1843 roku Kontynuowano tworzenie parku. We wnętrzach parkowych obsadzonych bukami, dębami i lipami sadzono egzoty, np. modrzewie japońskie, żywotniki zachodnie. W latach 20tych XX w. gdy majątek przeszedł na własność rodziny von Krause przed dworem utworzono reprezentacyjny zajazd z okrągłym gazonem. Po II wojnie światowej park podpadał w ruinę, układ wodny w wyniku zamulenia drenów przestał działać i teren zamienił się ponownie w grzęzawisko.

Opis

Zespół dworski w Witkowie (dawniej Wódka) usytuowany jest równolegle do drogi Mierzyno-Chrzanowo w naturalnej kotlinie. Dwór składa się z korpusu głównego oraz alkierzowych skrzydeł (dwóch oficyn). Wzniesiony na rzucie podkowy, skierowanej ramionami do folwarku. Bryła rozczłonkowana, jednokondygnacyjna. Korpus kryty jest dachem naczółkowym, oficyny mają dachy mansardowe. W części korpusu z na osi obydwu dłuższych elewacji znajduje się nieco wysunięta przed lico facjata. Pod nią od frontu znajduje się ganek wejściowy, a od strony ogrodu - weranda. Obie elewacje kalenicowe są jedenastoosiowe. Oficyny zostały niesymetrycznie dostawione ścianami szczytowymi do dworu. Ich ustawienie w formie ramion tworzy charakterystyczny cour d’honneur. W części korpusu budynek jest dwutraktowy z sienią na osi, natomiast oficyny są jednotraktowe z wtórnymi, powojennymi podziałami wnętrza. Korpus jest murowany z cegły, podpiwniczony, na kamiennych fundamentach. Ściany przyziemia wzniesione zostały z cegły, natomiast piętro ma konstrukcję ryglową. Stropy wewnątrz drewniane, nad piwnicą kolebkowe, ceglane. Posadzki w piwnicach ceglane, w częściach mieszkalnych przyziemia i parteru - drewniane. Parkiet w pokojach w przyziemiu, sień i piętro - podłogi deskowe. Oficyny mają fundamenty ceglane, ściany zewnętrzne w lewym skrzydle są ryglowe z ceglanym wypełnieniem, w prawym skrzydle - ceglane, tynkowane. Stropy w oficynach są drewniane, podłogi deskowe, w korytarzach posadzki ceglane. W budynku, który jest od lat 90-tych nieużytkowany i niszczeje zachował się kominek, piec oraz XVIII. i XIX-wieczna stolarka okienna i drzwiowa.

Park obecnie ma zatartą historyczną kompozycję, nie ma też wielu spośród sadzonych tam w Xix i pocz. XX w. gatunków egzotycznych drzew i krzewów. Po wojnie zaniedbanie i brak pielęgnacji doprowadziły do zniszczenia układu wodnego. Pozostał staw przed dworem, który w l.60tych XX w. zamieniono na basen przeciwpożarowy. Zatarł się dawny układ komunikacyjny w wyniku niekontrolowanego rozrostu samosiewek. Obecni właściciele uporządkowali teren tylko w części przydworskiej.

Zabytek dostępny z zewnątrz.

Oprac. Dorota Hryszkiewicz-Kahlau, OT NID w Gdańsku, 06.12.2014 r.

Bilbiografia

• Schultz F., Dzieje powiatu wejherowskiego i puckiego, Gdańsk-Puck-Wejherowo, 2011;
• Rozmarynowska K. Zespoły dworsko-ogrodowe ziemi lęborskiej. Przyczyny degradacji, warunki i możliwości przetrwania. Rozprawa doktorska, Gdańsk, 1996;
• Karta ewidencyjna Dwór w zespole dworsko-parkowym Witków, autor: K. Rozmarynowska, 1983 r.
• Karta ewidencyjna Założenie dworsko-parkowo-folwarczne, Witków (dawniej Wódka), autor: T. Palacz, 2004;