Odznacza się ponadto wartościami artystycznymi, związanymi z zastosowaniem stylistyki klasycystycznej, co pozwala zaliczyć obiekt do cennej grupy tzw. ewangelickich kościołów józefińskich, obok kościołów w Ustroniu, Starym Bielsku, Bielsku i Jaworzu.

Historia

Dzieje luteranizmu w Wiśle sięgają 2 poł. XVI w. tj. okresu budowy pierwszego kościoła przez społeczność ewangelicką. Obecny kościół należy do grupy historycznych kościołów ewangelicko-augsburskich Śląska Cieszyńskiego, powstałych po 1781 r. na mocy ogłoszonego przez cesarza Józefa I patentu tolerancyjnego zezwalającego na budowę kościołów protestanckich na terenie Cesarstwa Austrii. Pierwszy wiślański kościół po wejściu w życie patentu, wzniesiony z konstrukcji drewnianej, wybudowany został jako jeden z pierwszych tego typu obiektów już w 1782 r., wraz z utworzeniem zboru protestanckiego. Budynek ten zastąpiony został obiektem murowanym wybudowanym w latach 1833-1838 wg proj. E. Körbera w formie bezwieżowej, zbliżonej do skromnego, klasycystycznego obiektu rezydencjalnego. Należy podkreślić, że forma i rzut kościoła wiślańskiego zbieżna jest ze stosowaniem w budowanych w tym okresie obiektach takich elementów, jak pierwotnie bezwieżowa fasada czy zamknięcie prezbiterium ścianą prostą. W latach 1861-1863 wbudowana została wieża kościelna.

Budynek plebanii jest elementem zespołu kościoła, wybudowanym przy drewnianym kościołem ewangelickim (poprzedzającym zachowany obecnie), powstałym w latach 1805-1807 i nadbudowanym w 1885 r. Obiekt odznacza się przede wszystkim wartościami historycznymi i walorami artystycznymi.

Budynek dawnej szkoły ewangelickiej jest elementem zespołu kościoła, wybudowanym przy drewnianym kościołem ewangelickim (poprzedzającym zachowany obecnie), powstałym w 1824 r.

Opis

Kościół znajduje się w centrum Wisły, po wsch. stronie ob. ul. 1 Maja, naprzeciw budynku plebanii oraz d. szkoły ewangelickiej. Kościół jest obiektem nieorientowanym, zwróconym frontem ku pn., murowanym z cegły, klasycystycznym, jednonawowym na rzucie prostokąta, z półkolistym od wewnątrz, obustronnie ujętym dwiema zakrystiami, ale niewyodrębnionym w bryle prezbiterium od pd. Zwarta bryła kościoła składa się z prostopadłościennego korpusu nawowego krytego dachem trójspadowym oraz usytuowanej od frontu smukłej, czworobocznej wieży zwieńczonej czworobocznym hełmem.

Trójosiowa elewacja frontowa podzielona jest symetrycznie rozmieszczonymi pilastrami toskańskimi podpierającymi attykę, ujmującymi półkoliście zamknięte blendy arkadowe. W środkowej blendzie znajduje się główne wejście do kościoła. Trójkondygnacyjna, podzielona gzymsami zaakcentowana narożnymi lizenami i pilastrami wieża charakteryzuje się wystrojem ramowym.

Elewacje boczne, urozmaicone na osi nieznacznymi ryzalitami, rozczłonkowane są pilastrami dźwigającymi rozbudowane belkowanie oraz dwoma rzędami prostokątnych i półkolistych otworów okiennych, oddzielonymi gzymsem. W ryzalitach znajdują się boczne otwory wejściowe zaakcentowane prostokątnymi portalami zwieńczonymi trójkątnymi naczółkami. Trójosiowa elewacja tylna podzielona jest kanelowanymi pilastrami oraz narożnymi lizenami dźwigającymi belkowanie. Wnętrze kościoła, utrzymane w stylu klasycystycznym, charakteryzuje się halowo-emporowym, trójnawowym układem przestrzennym, zakończonym od pd. półkolistym prezbiterium. Nawa główna przekryta jest sklepieniem żaglastym i kolebkowym na gurtach, spływających na przyścienne, kanelowane pilastry toskańskie podtrzymujące przełamane belkowanie. W nawach bocznych ulokowano dwukondygnacyjne, murowane empory, otwarte na nawę główną filarowymi arkadami o łuku koszowym i pełnym, rozmieszczonymi w osiach pomiędzy pilastrami toskańskimi. Ponad wejściem z kruchty do nawy, w pn. części nawy mieści się murowany chór muzyczny wsparty na jońskich kolumnach. Niższe i węższe od nawy prezbiterium przekryte jest zdobionym kasetonowo sklepieniem kolebkowym i hemisferycznym, opartym na rozbudowanym, przełamanym belkowaniu wspartym na toskańskich, kanelowanych pilastrach. W obu ścianach bocznych prezbiterium znajdują się otwory drzwiowe prowadzące do zakrystii, a ponad nimi niewielkie empory, otwarte arkadowo na wnętrze prezbiterium. W przyziemiu wieży, po bokach niewielkiej kruchty ulokowano klatkę schodową na empory oraz składzik. Spośród barokowo-klasycystycznego wyposażenia kościoła, datowanego na 2 ćw. XIX w., wymienić należy m.in. klasycystyczne organy oraz ambonę z figurą św. Jana Chrzciciela.

Zabytek dostępny. Kościół dostępny jest dla zwiedzających bezpośrednio przed i po mszach św.

Oprac. Agnieszka Olczyk, OT NID w Katowicach, 28-10-2015 r.