p.n.e. Na cmentarzysku znajduje się pięć takich obiektów. Ich skala świadczy o wysokiej pozycji pochowanych w nich osób, które prawdopodobnie stanowiły elitę wśród ówczesnego społeczeństwa rolniczego zamieszkującego pobliskie tereny.

Usytuowanie i opis

Grobowce znajdują się na terenie lasu, który położony jest w odległości 1 km na południowy wschód od centrum wsi Wietrzychowice.

Historia

Groby zostały zbudowane w IV tys. p.n.e. przez społeczność kultury pucharów lejkowatych. Zapewne w XIX lub XX w. miejscowa ludność przyczyniła się do częściowego zniszczenia tych budowli. Część głazów tworzących ich obstawę wykorzystano do budowy zabudowań gospodarczych oraz drogi. W latach 30. XX w. właścicielem terenu, na którym znajdują się opisywane obiekty był Adolf Boehmer. Po pracach archeologicznych, które miały miejsce w latach 30. oraz 60. i 70. XX w. grobowce zostały odtworzone.

Stan i wyniki badań

Na terenie cmentarzyska znajduje się pięć grobowców megalitycznych. W momencie przystąpienia do badań cztery z nich były zachowane w stosunkowo dobrym stanie, chociaż nosiły ślady po wybieraniu kamieni. Obstawę grobowców stanowią duże głazy. Ustawione są w ten sposób, że czoło grobowca ma w planie kształt zbliżony do trójkąta i skierowane jest ku południowemu wschodowi. Opisywane obiekty ułożone są w wachlarz, partie czołowe oddalają się od siebie. Wszystkie grobowce mają lukę pośrodku obstawy kamiennej czoła grobowca.

Pierwsze informacje na temat istnienia wielkich grobów w okolicy wsi Wietrzychowice zostały przekazane archeologom w latach 30. XX w. Dowiedział się o nich Konrad Jażdżewski od miejscowych chłopów podczas prowadzenia prac wykopaliskowych w okolicy. Chłopi opowiadali

o wielkich głazach znajdujących się w lesie, które poukładane są rzędami. Konstrukcje te nazywane były przez nich „lisionkami” i „kamionkami”. W latach 30. XX w. rozpoczęto badania archeologiczne, w ramach których zbadano nasypy i wnętrza poszczególnych obiektów. Kolejne prace prowadzone były w latach 60. i 70. XX w z ramienia Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. W 2009 r. archeolodzy Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi oraz Fundacji Badań Archeologicznych Imienia Profesora Konrada Jażdżewskiego rozpoczęli prace na terenie Parku Kulturowego Wietrzychowice, których celem jest poznanie budowniczych grobowców kujawskich.

Największy grób, oznaczony przez archeologów numerem trzy, zbudowany został w środku cmentarza. Jego długość wynosi 115 m, szerokość partii czołowej ma 10 m, a największe głazy dochodzą do 1,5 m wysokości. Wewnątrz grobu pochowane były dwie osoby. Ich ciała ułożone były w pozycji wyprostowanej za ścianą czołową w dwóch prostokątnych skrzyniach kamiennych, które zbudowane były z głazów-okrąglaków. Ciała nakryte były mniejszymi kamieniami. Szkielet, który znajdował się bliżej ściany czołowej należał do mężczyzny. Kilka metrów za nim znajdował się szkielet kobiety. Wyposażenie w przeciwieństwie do formy grobu było skromne. Przy mężczyźnie odnaleziono wyłącznie krzemienny nóż. Ponadto przy grobach znajdowały się fragmenty naczyń glinianych. W obrębie nasypu znajdowały się pozostałości po uroczystościach pogrzebowych. Należały do nich narzędzia i odpadki krzemienne, połupane kości zwierzęce i ludzkie oraz kawałki węgli drzewnych. W związku ze znalezieniem rozwłóczonych kości ludzkich wysunięta została teza o uczcie kanibalskiej, która mogła towarzyszyć stypie. Do wyróżniających się zabytków znalezionych na terenie pradziejowego cmentarzyska należy zaliczyć kamienną głowicę buławy, którą znaleziono w nasypie grobowca numer pięć. W tym samym grobowcu odnaleziono dwie czaszki ze śladami trepanacji. Obie należały do mężczyzn, dla których operacje zakończyły się pomyślnie. W wypełnisku boków grobowca znaleziono fragmenty ceramiki kultury pucharów lejkowatych oraz pochodzące z okresu wpływów rzymskich.

Cmentarzysko jest dostępne przez cały rok.

Oprac. Paweł Baraszkiewicz, OT NID w Toruniu, 05.12.2016 r.