Historia

Pierwsze przekazy dotyczące Wierzbicy pochodzą z 1. poł. XV wieku. W poł. XVI w. wieś wchodziła w skład większych dóbr należących do Piotra i Jana Wierzbickich, którzy w Wierzbicy mieli swoją siedzibę. Na pocz. XVII w. własność Pawła Wierzbickiego, sędziego chełmskiego, w k. XVII w. - Aleksandra Wierzbickiego. W 2. poł XVIII w. wieś należała do Tomasza Stamirowskiego, a następnie jego syna Antoniego. W XIX w. dobra wielokrotnie zmieniały właścicieli, należały kolejno do: Piotra Pączkowskiego, Seweryna Głogowskiego, Karola Singera, Aleksandra i Rozalii z Łaniewskich Lisenbarthów. W 1843 r. majątek nabył Henryk Umieniecki, a od 1865 r. właścicielem był jego syn Adam, który w 1882 r. odsprzedał dobra Augustowi Iwańskiemu. Istniejący dwór swoją genezą sięga być może jeszcze 2. poł. XVI w. (część pn.-zach. ?). W obecnej formie został ukształtowany w wyniku rozbudów i przebudów prowadzonych w XVII i XVIII w., na co pośrednio wskazują zachowane archiwalia, a zakres i chronologię mogłyby dopiero potwierdzić badania architektoniczne. Częściowo także przekształcony w XIX w. (m. in. dodany portyk).

Ostatnimi przedwojennymi właścicielami Wierzbicy (od 1899 r.) byli Kiwerscy - Wacław i Władysława, a po 1928 r. ich syn Gustaw, major WP. W 1929 r. majątek został częściowo rozparcelowany, a w 1946 r. upaństwowiony. Dwór przez wiele lat użytkowała szkoła, obecnie jest on własnością prywatną.

Opis

Zespół dworski usytuowany na południowo-wschodnim krańcu wsi, na pd. krawędzi doliny rz. Werbki. Dwór barokowy, z klasycystycznym portykiem, elewacją frontową zwrócony na północny wschód. Parterowy, w części zach. podpiwniczony, wzniesiony na planie kwadratu, z dwoma prostokątnymi alkierzami wysuniętymi przed lico fasady; przy alkierzu zach. współczesna przybudówka. Układ wnętrza korpusu trójdzielny, trzytraktowy, z przelotową sienią na osi. Dwór murowany z cegły i otynkowany. Sień nakryta sklepieniem kolebkowo-krzyżowym, w pomieszczeniach części zach. sklepienia krzyżowe i kolebka z lunetami, w pozostałych - płaskie stropy, w piwnicy sklepienie kolebkowo-krzyżowe. Korpus główny nakryty dachem czterospadowym, nad alkierzami dachy trójpołaciowe pod blachą. Elewacja frontowa symetryczna, jedenastoosiowa, z pięcioosiową partią środkową i trójosiowymi alkierzami po bokach. Wejście główne poprzedzone dwukolumnowym portykiem toskańskim zwieńczonym trójkątnym, niskim przyczółkiem. Elewacje frontowa i wschodnia o podziałach ramowo-lizenowych, z płycinami o ściętych narożnikach, całość zwieńczona profilowanym gzymsem. Wnętrze pozbawione dawnego wystroju i wyposażenia. Park krajobrazowy z pozostałościami barokowego ogrodu włoskiego - kwatera za dworem otoczona z trzech stron wiekowymi alejami lipowymi (niedawno znacznie uszkodzonymi przez burzę). Od frontu grabowa aleja dojazdowa i ślady gazonu oraz polanka widokowa w kierunku rzeki (dawniej z systemem stawów). Na zach. od dworu założony w XIX w. park krajobrazowy z naturalistycznym gajem jesionowym.

Zabytek dostępny z zewnątrz.

Oprac. Bożena Stanek-Lebioda, OT NID w Lublinie, 23-03-2016 r.