Historia

W 1284 r. ówcześni właściciele wsi Sykstus i Wierzbięta wymienili z arcybiskupem gnieźnieńskim wieś Wieczyn na wieś Maniewo. Wieczyn wszedł w skład dóbr arcybiskupów gnieźnieńskich. W XVI i XVII w. był w posiadaniu rodziny Złotkowskich, w XVIII w. Godlewskich i Grabskich, w 1 poł. XIX w. Pruskich. Od 1862 r. wieś należała do Feliksa Łaszczewskiego, następnie Barnima von Borken Aurose z Berlina, który sprzedał go pruskiej Komisji Kolonizacyjnej. Na początku XX w. majątek wieczyński został rozparcelowany. Rząd niemiecki dla przybyłych na rozparcelowane części majątku katolickich osadników niemieckich wybudował kościół i zabudowania parafialne oraz utworzył w Wieczynie samodzielną parafię. W latach 1910-1911 na koszt rządu w miejscu dawnego dworu w Wieczynie wybudowano kościół. Plebania wzniesiona została podobnie jak kościół około 1910-1911 roku, a w 1911 r. utworzono parafię. Po zakończeniu II wojny światowej parafia została zlikwidowana. W połowie lat 60. XX w. przeprowadzono remont świątyni, a w 1973 reerygowano parafię. Sensacją było przypadkowe odkrycie w lutym 1978 r. schowka na strychu kościoła, a w nim broni zrzuconej w nocy 15/16.10.1943 r. z samolotu angielskiego dla placówki AK w Czerminie.

Opis

Zespół sakralny w Wieczynie składa się z kościoła parafialnego pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa, otaczającego parku dworskiego, plebanii i jej otoczenia, złożonego z ogrodu i podwórza. Kościół o cechach stylu neogotyckiego z elementami architektonicznymi występującymi w budownictwie alpejskim. Usytuowany na zamknięciu osi widokowej z drogi dojazdowej, został wzniesiony na kamiennej podmurówce, murowany z cegły, nietynkowany, na rzucie prostokąta, jednonawowy, od wschodu z węższym, krótkim, zamkniętym prosto prezbiterium. Przy prezbiterium od południa znajduje się zakrystia z niewielką piwnicą. W zachodnim przęśle nawy w przyziemiu na osi znajduje się kruchta, od północy kwadratowe wnętrze ze schodami na chór muzyczny, a z przeciwległej strony kaplica z prostokątnym ryzalitem od południa. Kościół nakryty jest w części nawy bardzo stromym dachem dwuspadowym, z oknami powiekowymi, z wysuniętą ku górze wieżą od zachodu. Wieża drewniana konstrukcji szkieletowej, oszalowana deskami, o czworokątnym przekroju, z ostrosłupowym hełmem pokrytym blachą. Prezbiterium nakryte osobnym stromym asymetrycznym dachem dwuspadowym. jego południowa połać jest przedłużona stanowiąc jednocześnie zadaszenie zakrystii. Pokrycia dachów z dachówki ceramicznej mnich-mniszka. Elewacje ceglane, na kamiennym cokole, nieotynkowane. Szczyty prezbiterium i elewacji frontowej (pn.-zach.) urozmaicone rzędem ostrołucznych, tynkowanych blend. Na osi elewacji północno-zachodniej znajduje się dekoracyjny, rozglifiony uskokowo portal, a elewacje północno-wschodnia i południowo-zachodnia przeprute są ostrołucznie sklepionymi otworami okiennymi, z tynkowanymi rozglifieniami. Wnętrze prezbiterium całkowicie otwarte do nawy. Nawa i prezbiterium nakryte pozornymi sklepieniami beczkowymi, drewnianymi na krążynach. Wnętrze nawy z ostrołucznymi arkadami w ścianach dłuższych i dwoma belkami wiązarowymi półotwartej więźby dachowej podzielone jest na trzy przęsła, w przęśle nad kruchtą w drugiej kondygnacji znajduje się chór muzyczny otwarty do nawy trzema otworami w kształcie serliany i z wysuniętą odcinkowo drewnianą balustradą, wsparty na dwóch słupkach. 6 głosowe organy dla kościoła w Wieczynie wykonał Voelkner z Bydgoszczy. Stolarka i ślusarka okienna i drzwiowa w całości oryginalne. Wyposażenie kościoła współczesne, w ołtarzu głównym znajduje się figura Serca Pana Jezusa, z boku której stoją rzeźby przedstawiające Matkę Bożą i św. Józefa.

Kościół otacza park podworski, uformowany w 3 ćwierci XIX w., rozplanowany na rzucie czworoboku. Na początku XX wieku w jego części północno-zachodniej posadowiono obejścia plebańskie i szkolne. Starodrzew parkowy współtworzą dęby, graby, lipy, jesiony, akacje.

Plebania wzniesiona podobnie jak kościół w nurcie budownictwa alpejskiego, murowana z cegły, ze stropem ceglanym odcinkowym w piwnicach i stropami drewnianymi nad pomieszczeniami parteru i poddasza. Wzniesiona na rzucie prostokąta, z narożnym podcieniem północno-zachodnim, w części południowo-zachodniej dwu i pół traktowa, częściowo podpiwniczona, parterowa, z częściowo mieszkalnym poddaszem; nakryta wysokim bardzo stromym dachem dwuspadowym pokrytym dachówką ceramiczną mnich-mniszka. Od strony podwórza szeroka facjata nakryta dachem dwuspadowym, ze szczytem oszalowanym deskami ozdobnie wyciętymi u dołu. Elewacje ceglane z tynkowanym detalem. Zachowała się oryginalna stolarka okienna ze szczeblinami i drzwiowa. Budynek plebanii, ustawiony szczytem do drogi dojazdowej do kościoła, otoczony jest ogrodem i podwórzem. W obejściu stoi budynek gospodarczo - inwentarski ob. gospodarczy zbudowany około 1915 roku.

Zabytek dostępny w czasie mszy.

Oprac. Beata Marzęta, OT NID w Poznaniu, 13-04-2017 r.