W jego wnętrzu mieści się Muzeum Chleba z cennymi przedmiotami z 4 ćw. XIX – 1 poł. XX w., ukazującymi ówczesne życie codzienne mieszkańców Krasocina i jego okolic.

Historia

Istnieje kilka hipotez na temat budowy młyna wiatrowego typu holenderskiego w Krasocinie. Najbardziej prawdopodobna wydaje się ta, iż wzniesiono go około 1920 r. staraniem Stanisława Adamskiego z Grabownicy. W 1936 r. zaprzestano w nim produkcji mąki. W okresie II wojny światowej został zdewastowany przez miejscową ludność. Na domiar złego, w styczniu 1945 r., uległ dalszemu zniszczeniu na skutek ostrzału artyleryjskiego wojsk sowieckich. W 1958 r. uszkodzony budynek wpisano do rejestru zabytków nieruchomych województwa kieleckiego. Mimo tego faktu jego stan techniczny w kolejnych latach ciągle się pogarszał, gdyż nie był remontowany przez prywatnych właścicieli. Próbował zmienić to w 1973 r. arch. inż. Marian Kubiakowski, ówczesny Wojewódzki Konserwator Zabytków w Kielcach. W tym celu sfinansował dokumentację historyczną i inwentaryzację pomiarową obiektu, aby zachęcić inwestorów instytucjonalnych do jego wykupienia i adaptacji na potrzeby społeczne. W 1976 r. przejęły go władze Gminy Krasocin w związku z pomysłem lokalnego poety i społecznika Feliksa Raka umieszczenia w nim Muzeum Chleba. W latach 1978-80 wykonano kapitalny remont zabytku, połączony z rekonstrukcją zniszczonego mechanizmu obrotowego dachu i skrzydeł. Równocześnie, z myślą o powstającym muzeum, przeprowadzono wśród mieszkańców gminy zbiórkę przedmiotów używanych do prac polowych i wypiekania chleba w 2 poł. XIX – 1 poł. XX wieku. Uroczyste udostępnienie wnętrza obiektu i znajdującej się w nim ekspozycji odbyło się w dniu 25 maja 1980 roku. Niestety, ok. 1993 r. zamknięto rzeczoną instytucję po przejęciu budynku przez dawnych prywatnych właścicieli, a zgromadzone w niej w muzealia częściowo zdeponowano w Gminnym Ośrodku Kultury w Krasocinie. Od tego momentu stan techniczny wiatraka sukcesywnie się pogarszał. Proces ten przyspieszył po 1999 r., kiedy wichura zniszczyła skrzydła. Postępującą jego degradację udało się zatrzymać dopiero w 2019 r., po nabyciu go przez władze Gminy Krasocin. Z myślą o utworzeniu w nim muzeum w kolejnych kilkunastu miesiącach (do czerwca 2020 r.) wykonano gruntowny remont zabytku, połączony z uporządkowaniem jego otoczenia. W trakcie tych prac zrezygnowano z odtworzenia pierwotnego mechanizmu obrotowego dachu i napędowego skrzydeł, który zastąpiono nowoczesnym urządzeniem. Równocześnie, pod patronatem Wójta Gminy Krasocin Ireneusza Gliścińskiego, prowadzono zbiórkę narzędzi rolniczych i przedmiotów użytku codziennego z 4 ćw. XIX-XX w., które nieodpłatnie przekazywali mieszkańcy Krasocina i jego okolic. Pod koniec 2020 r. na ich bazie stworzono we wnętrzu wiatraka ekspozycję, stanowiącą główny trzon kolekcji Muzeum Chleba, utworzonego przy Gminnej Bibliotece Publicznej im. Feliksa Raka w Krasocinie.

Opis

Wiatrak znajduje się na wzniesieniu w północno-zachodniej części Krasocina, przy trasie z Częstochowy do Kielc, w pobliżu stacji benzynowej i obiektów gastronomiczno-hotelowych. Jest budynkiem trójkondygnacyjnym, zbudowanym na planie koła o bryle w kształcie ściętego stożka. Wymurowano go z kamienia łamanego i wzmocniono współcześnie w górnych partiach żelbetowymi trzpieniami oraz opaską wieńczącą. Nakryty jest dwuspadowym dachem gontowym z naczółkiem, w którym znajduje się nowoczesny mechanizm napędowy z czterema skrzydłami. Elewację wiatraka obłożono wapieniem pińczowskim oraz rozczłonkowano na parterze dwoma otworami drzwiowymi, a w pozostałych kondygnacjach niewielkimi otworami okiennymi (w nich znajduję się drewniana stylizowana stolarka). Jego wnętrze wytynkowano i nakryto na parterze i pierwszym piętrze drewnianymi stropami, a trzeci poziom zamknięto otwartą więźbą dachową z silnikiem uruchamiającym skrzydła. Wystrój obiektu stanowią: metalowe kręcone schody, na parterze kamienna posadzka, a na pozostałych kondygnacjach drewniane podłogi. Wśród jego wyposażenia warto zwrócić uwagę na unikatowe przedmioty z 4 ćw. XIX – 1 poł. XX w. obrazujące życie codzienne przodków mieszkańców Krasocina i jego okolic.

Zabytek dostępny. Możliwość zwiedzania po uprzednim uzgodnieniu z Gminną Biblioteką Publiczną im. Feliksa Raka w Krasocinie.

Oprac. Łukasz Piotr Młynarski, PT NID w Kielcach, 27-04-2021 r.