Wyróżnia go rozbudowana, eklektyczna forma pałacu oraz park z malowniczym parterem wodnym.

Historia

Pałac w Urzejowicach wybudowano z inicjatywy Hermana i Genowefy Turnau, właścicieli majątku, w 1887 r., o czym informuje data umieszczona nad wejściem pałacu. Postawiono go na miejscu, lub w niedalekiej odległości od wcześniejszej siedziby, w sąsiedztwie fragmentu fosy z systemu fortyfikacji dworu obronnego z XV lub XVI w. Równocześnie z budową pałacu rozplanowano ogrody pałacowe (częściowo na miejscu fortyfikacji ziemnych). Pozostałości fosy wciągnięto w kompozycję parkową, czyniąc z niej, po powiększeniu, rozległy parter wodny. W okresie międzywojennym, gdy właścicielem zespołu był August Turnau, bratanek Hermana, pałac nadbudowano w części środkowej. Po II wojnie światowej w budynku mieściła się szkoła, od 2003 r. zespół stanowi własność prywatną.

Opis

Zespół pałacowy znajduje się w środkowej części wsi, na terenie stosunkowo płaskim. Od zachodu ograniczony jest lokalną szosą, od południa boiskiem sportowym i zabudową o charakterze gospodarczym, z pozostałych stron graniczy z zabudową zagrodową i polami uprawnymi.

Eklektyczny pałac wybudowano w południowej części założenia, na rzucie wydłużonego prostokąta ryzalitami bocznymi i środkowymi w dłuższych elewacjach oraz ryzalitem w elewacji południowej. Bryła jest rozczłonkowana, w całości podpiwniczona, w północnej części parterowa, pozostała piętrowa, z nadbudowanym w okresie międzywojennym niskim, drugim piętrem w części środkowej, urozmaicona dwoma loggiami w formie kolumnowych portyków od południa, przekryta dachami dwuspadowymi i czterospadowymi. Całość wymurowana jest z cegły, dachy pokryte są blachą zakładkową. Elewacja frontowa, południowo-zachodnia jest ośmioosiowa, elewacja ogrodowa północno-wschodnia dziewięcioosiowa, elewacje południowa i północna trzyosiowe, we wszystkich elewacjach rozmieszczono prostokątne otwory okienne różnej wielkości i w różnym układzie. Artykulację poziomą podkreślają: cokół wydzielony gzymsem, gzymsy międzykondygnacyjne i wieńczące a także na wysokości podokienników, fryz ścianki kolankowej. Elewacje w części parterowej oraz elewacja zachodnia części wyższej opracowane są szczególnie starannie, dekorowane rytmem pilastrów, w części zdwojonych, o jońskich głowicach, tworzących rytm na elewacjach i opinających naroża budynków i ryzalitów, z otworami okiennymi zwieńczonymi trójkątnymi naczółkami wspartymi na ozdobnych kroksztynach. Portyki o jońskich kolumnach rozbijają bryłę i nadają jej charakter odpowiadający dziewiętnastowiecznemu wyobrażeniu antycznej willi rzymskiej. Wnętrze pałacu zachowało swój układ korytarzowy z czasów powstania i elementy wystroju architektonicznego: wnęki z płaskorzeźbami św. Huberta i św. Jerzego oraz profilowany gzyms z ornamentem w klatce schodowej, a także ozdoby sztukatorskie w innych pomieszczeniach.

Park pałacowy rozplanowany został na wcześniejszym założeniu krajobrazowym i pozostałościach fortyfikacji. Z XVIII-wiecznych ogrodów dotrwał do naszych czasów starodrzew dębowy i platan klonolistny, a główny drzewostan to lipy, dęby i jesiony z XIX w. Zwracające uwagę rzędowe nasadzenia z pocz. XX w. w dużej mierze zniekształciły dawną kompozycję i zatarły wewnętrzne osie widokowe. Wciąż jednak niezwykle malowniczym elementem założenia pałacowego jest staw, w którym odbija się elewacja ogrodowa pałacu.

Pałac i park są niedostępne, ob. nieużytkowany w trakcie remontu.

Oprac. Mieczysław Kuś, 12.12.2014 r.