Historia

Miejscowość Umień, położona w odległości 12 km na pd. od Koła, nosiła wcześniej nazwy Unienie, a następnie Umienie. Po raz pierwszy została wzmiankowana w dokumencie Kazimierza Wielkiego z 1364 r. Parafia erygowana została w XIV w. i do 1818 r. pozostawała w archidiecezji gnieźnieńskiej, w latach 1818-1920 — w archidiecezji warszawskiej, 1920-1925 w diecezji łódzkiej. Od 1925 r. przynależy do diecezji włocławskiej.

Pierwszy kościół parafialny, drewniany, ufundowany zapewne w XIV w. przez Unieńskich, właścicieli tej miejscowości, po raz pierwszy był wzmiankowany w 1443 roku. W 1759 r. potwierdzona źródłowo została kaplica publiczna w Umieniu, zastępująca będący wówczas w budowie, obecnie istniejący kościół. Budowa obecnego kościoła parafialnego pw. św. Michała Archanioła ukończona została zapewne w 2. poł. XVII wieku. W czasie II wojny światowej Niemcy zrabowali z kościoła m. in. naczynia liturgiczne, dzwony, obrazy, stacje Męki Pańskiej, ornaty oraz kapy. Świątynia była restaurowana w latach 1756, 1864, 1929, 1946 oraz 1958. W 1992 r. dobudowano do niej kruchtę. W latach 1994-1998 wymieniono stropy i szalowanie ścian, w 1999 r. zostały odnowione ołtarze. Drewniana dzwonnica wzniesiona została w XVIII wieku. Jej blaszane pokrycie dachowe i ścienne zostało wymienione w latach 80. XX wieku. W 1993 roku przeprowadzono konserwację drewnianej części konstrukcji środkami owado- i grzybobójczymi oraz odmalowano jej elementy blaszane.

Opis

Kościół jest orientowany, wzniesiony z drewna, o zrębowej konstrukcji, oszalowany i wzmocniony lisicami. Bryła kościoła jest jednonawowa z niższym i węższym, trójbocznie zamkniętym prezbiterium, do którego od północy przylega zakrystia. Do nawy od północy dobudowana została kwadratowa kaplica, kryta blaszanym dachem namiotowym, natomiast od południa i zachodu - dwie kruchty. Dwukalenicowy dach pokryty jest blachą, nad nawą wznosi się wieżyczka na sygnaturkę.

W sklepionym płaskim stropem wnętrzu zachowane rokokowe wyposażenie. Część zach. świątyni zamyka wsparty na dwóch słupach chór muzyczny. Ponadto zachowane zostały fragmenty polichromii z XVIII w. z przedstawieniem św. Michała Archanioła. Na pd. wsch. od kościoła wznosi się drewniana dzwonnica, zamknięta drewnianym szalowaniem w szerszej części dolnej, w węższej części górnej obita blachą z otworami przesłoniętymi żaluzjami, nakryta czterospadowym blaszanym dachem z wieżyczką ze zwieńczoną krzyżem sześcioboczną latarnią. Konstrukcję ścian dolnej partii dzwonnicy stanowi dziewięć słupów zewnętrznych, partii górnej — cztery słupy wewnętrzne. Cmentarz przykościelny otoczony jest murowanym z cegły i kamienia ogrodzeniem z metalową bramą.

Kościół dostępny dla zwiedzających z zewnątrz.

Oprac. Tomasz Łuczak, 16.11.2015 r.