Stanowi cenne źródło do poznania budownictwa grodowego z okresu wczesnego średniowiecza na Lubelszczyźnie.

Usytuowanie i opis

Grodzisko w Turowie o lokalnej nazwie „Uroczysko“ lub "Grodzisko", jest położone na południowy wschód od centralnej części wsi, na skraju lasu liściastego, w północnej części niewielkiego cypla wchodzącego w dolinę rzeki Krzny, otoczonego od północnego zachodu, północy i północnego wschodu podmokłymi łąkami.

Grodzisko ma kształt w przybliżeniu owalny o średnicy (całego założenia) po osi wschód-zachód wynoszącej 50 m, po osi północ-południe - 37 m. Majdan grodziska o wymiarach około 43 x 30 m, otacza pierścień dookolnego wału, który od strony północnej jest częściowo zniwelowany. Widoczne fragmenty wału zachowały się do wysokości 0,4 m i szerokości 7,0 m, natomiast fosa posiada szerokość ok. 2 m i głębokość 0,25-0,50 m. Obecnie teren grodziska intensywnie porasta roślinność leśna.

Grodzisko zostało odkryte przez księdza Adolfa Pleszczyńskiego przed 1900 rokiem, do literatury wprowadził je w 1911 roku. Ponownego odkrycia dokonał ksiądz Z. Szczepańczuk w 1986 roku, o czym poinformował Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Białej Podlaskiej. W czasie I wojny światowej część wschodnia grodziska została całkowicie zniszczona gdy w obawie przed zbliżającym się frontem wykopano na terenie majdanu i wału dziesięć głębokich na ok. 1 m dołów schronieniowych (dotąd nie zostały one zasypane). W II połowie XX wieku spore ubytki w wale grodziska nastąpiły w wyniku eksploracji piasku na potrzeby okolicznych mieszkańców.

Historia

W oparciu o wyniki badań archeologicznych można przyjąć, że gród funkcjonował w okresie wczesnego średniowiecza, w okresie od XI do XIII wieku.

Stan i wyniki badań

Badania archeologiczne na grodzisku prowadziła Barbara Hensel-Moszczyńska w 1987 roku. Założono wówczas pięć wykopów sondażowych, które objęły wał i partie przywałowe, fosę i środkową część majdanu.

Badania powierzchniowe w ramach Archeologicznego Zdjęcia Polski przeprowadił w 1992 r. Sławomir Żółkowski.

W wyniku archeologicznych badań sondażowych stwierdzono, że wał otaczający grodzisko był jednofazowy, usypany z piasku wydobytego z fosy. Pierwotna średnica nasypu wału u podstawy wynosiła 2,4 m. Przedwale, ani część zewnętrzna wałów nie posiadały żadnych dodatkowych umocnień. Od strony majdanu do piaszczystego nasypu wału przylegały drewniane belki tworzące układ zbliżony do izbicowego. Zabudowę w obrębie majdanu stwierdzono tylko w partii przywałowej. Zebrano 123 fragmenty naczyń glinianych, 134 fragmenty prażnic, fragmenty polepy oraz grot bełtu kuszy. Materiał ceramiczny umożliwił określić stanowisko jako pograniczne grodzisko funkcjonujące w młodzych fazach wczesnego średniowiecza (w okresie od XI do XIII w.). Badania wskazały, że przed budową grodu, istniała na tym terenie rozległa, otwarta osada kultury zarubinieckiej z młodszego okresu przedrzymskiego/okresu rzymskiego, zidentyfikowana na podstawie dwóch jam gospodarczych (jedna z wybrukowanym dnem), zawierających 329 fragmentów ceramiki i 2 fragmenty ciężarka tkackiego. Osada częściowo została zniszczona w trakcie budowy wałów grodziska.

Dostęp do zabytku bez ograniczeń.

oprac. Ewa Prusicka, OT NID Lublin, 14-02-2016 r.