Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół parafialny pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny - Zabytek.pl

kościół parafialny pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny


kościół XII w. Tulce

Adres
Tulce

Lokalizacja
woj. wielkopolskie, pow. poznański, gm. Kleszczewo

Przykład późnoromańskiego kościoła wiejskiego, rozbudowanego w okresie baroku.Jedna z najstarszych świątyń ceglanych Wielkopolski, znane sanktuarium maryjne.

W kościele zachowało się dawne wyposażenie, m. in. barokowy ołtarz gł. z ok. poł. XVIII w. z uznawaną za cudowną poźnogotycką rzeźbą Matki Boskiej z Dzieciątkiem.

Historia

Wieś Tulce niegdyś stanowiła własność prywatną. Należała do rodu Łodziów, od 1363 r. - do Łodziów i Doliwów, w XV w. - do Bnińskich, w następnym stuleciu - do Górków. W późniejszych czasach wieś była własnością m. in. Czarnkowskich, Grudzińskich, Gałeckich, Walknowskich, Koźmińskich, Ponińskich i Potockich, a od 1908 r. - Ignacego Sarrazina.

Parafia w Tulcach istniała zapewne już w XII w. Najstarsza wzmianka pochodzi z 1363 r. Kościół parafialny pw. Narodzenia NMP wzniesiony został zapewne w 1 poł. XIII w. (niektórzy badacze datę tę przesuwają na koniec XIII bądź przełom XIII/XIV w.). Na przełomie XV/XVI w. świątynia została przebudowana staraniem Łukasza Górki. W 1529 r. kościół został przyłączony do kolegiaty kórnickiej, a od 1628 r. ponownie pełnił funkcję świątyni parafialnej. W 1784 r. kościół został przebudowany (przedłużenie nawy w kierunku zachodnim, budowa wieży, założenie stropów, zmiana wykroju okien i wejść). Na początku XX w. do prezbiterium dobudowano zakrystię, a do nawy - kruchtę. W 1928 r. teren cmentarza przykościelnego otoczono murem. W 1948 r. przeprowadzono remont dachu. Kolejne prace remontowe prowadzono w l. 50. XX w. (remont wieży, przełożenie pokrycia dachu, malowanie wnętrza).

Opis

Kościół pw. Narodzenia NMP usytuowany jest we wsch. części wsi. Świątynię otacza dawny cmentarz przykościelny ogrodzony otynkowanym murem. W pobliżu kościoła wznosi się drewniana dzwonnica z 1860 r. Na cmentarzu znajduje się m. in. późnorenesansowa kapliczka słupowa z k. XVI w., ozdobiona płaskorzeźbionymi scenami pasyjnymi (wyk. Henryk Horst).

Późnoromański kościół składa się z nawy na planie prostokąta oraz nieco węższego i niższego, prosto zamkniętego prezbiterium od wsch. W 1784 r. nawa została przedłużona w kierunku zachodnim. Do prezbiterium po stronie północnej przylega zakrystia na planie kwadratu, do nawy po stronie południowej - również kwadratowa kruchta. Nawę i prezbiterium nakrywają wysokie dachy dwuspadowe, zakrystię - dach czterospadowy, nad kruchtą znajduje się daszek trójspadowy. Nad całością dominuje wzniesiona ponad kalenicą barokowej części nawy drewniana wieża zwieńczona ażurowym hełmem.

Kościół jest budynkiem murowanym z cegły w wątku częściowo wendyjskim, częściowo gotyckim. Ściany barokowej partii nawy oraz zakrystii i kruchty otynkowano. Dachy kryje dachówka ceramiczna. Wnętrze nawy nakrywają drewniane stropy: w nawie - z 1784 r., w prezbiterium - późniejszy.

Elewacje pierwotnej świątyni licowane są czerwoną cegłą. Naroża prezbiterium oraz zachodnie naroża dawnej nawy ujęte zostały uskokowymi skarpami, zapewne dostawionymi w XVI w. Zachowały się - nieznacznie podwyższone - trójkątne szczyty wschodnie nawy i prezbiterium. Elewacje boczne wieńczy otynkowany gzyms. Okna w ścianach bocznych zamknięte są półkoliście (w prezbiterium) lub segmentowo (w nawie), ujmują je obramienia z tynku. W ścianie szczytowej zachowało się pierwotne okno (obecnie wnęka), wyżej widoczny jest ślad po okienku okrągłym. W ścianie południowej nawy widoczny jest zamurowany portal zamknięty półkoliście oraz ślad pierwotnego okna. Późnobarokowa elewacja zachodnia artykułowana jest pilastrami oraz zamkniętymi segmentowo lub prostokątnymi wnękami. Wieńczy ją szczyt z trójkątnym frontonem, ujęty wolutowymi spływami. Na osi znajduje się półkoliście zamknięte główne wejście do kościoła.

Wnętrze nawy i prezbiterium nakryte jest drewnianym stropem. Prezbiterium otwarte jest do nawy łukiem tęczowym zamkniętym półkoliście, wspartym na pilastrach. Taki sam łuk oddziela pierwotną nawę od partii dobudowanej. W północną ścianę prezbiterium wmurowano kamienną płytę nagrobną Leonarda Modrzewskiego.

Wyposażenie kościoła obejmuje m. in. ołtarz gł. i dwa ołtarze boczne, ambonę i chrzcielnicę z 2 poł. XVIII w. W ołtarzu gł. znajduje się późnogotycka rzeźba Matki Boskiej z Dzieciątkiem z ok. 1500 r., w jednym z ołtarzy bocznych - osiemnastowieczny obraz Matki Boskiej. Na uwagę zasługuje też wykonana z szarego marmuru płyta nagrobna Leonarda Modrzewskiego (zm. 1594 r.) z płaskorzeźbioną stojącą postacią rycerza, napisem oraz herbami Grzymała, Korzbok, Jastrzębiec i Nałęcz.

Obiekt dostępny dla zwiedzających z zewnątrz i wewnątrz. Bliższe informacje na temat parafii oraz godziny Mszy Św. są podane na stronie internetowej tulce.archpoznan.pl

Oprac. Krzysztof Jodłowski, OT NID w Poznaniu, 29.09.2014 r.

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_30_BK.163559, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_30_BK.70370