Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

zespół sanatoryjny - Zabytek.pl

zespół sanatoryjny


budynek użyteczności publicznej 1903 - 1905 Trzebiechów

Adres
Trzebiechów, Sulechowska 1

Lokalizacja
woj. lubuskie, pow. zielonogórski, gm. Trzebiechów

Dawny zespół sanatoryjny w Trzebiechowie stanowi jeden z najcenniejszych zabytków architektury w regionie lubuskim oraz jest jedną z ważniejszych realizacji w twórczości Henry’ego van de Velde, czołowego twórcy i teoretyka secesji.

Historia

Sanatorium fizjoterapeutyczno-dietetyczne zostało wzniesione w latach 1902-1904 z inicjatywy księżnej Marii Aleksandry von Reuss. Autorem projektu kompleksu budynków wraz z założeniem parkowym był architekt Max Schündler z Zwickau. Wystrój i wyposażenie poszczególnych obiektów stworzył czołowy twórca i teoretyk secesji - Henry van de Velde. Ekskluzywne sanatorium, oddane do użytku w 1905 r., funkcjonowało jedynie do 1908 roku. Następnie, w latach 1909-1919 w budynkach dawnego sanatorium mieścił się dom wypoczynkowy. W 1920 roku kompleks przejęły władze powiatowe i zorganizowały w nim publiczne sanatorium przeciwgruźlicze. Tę funkcję utrzymano także po II wojnie światowej, do 1965 roku. Kolejnym etapem było zorganizowanie w trzebiechowskim zespole oddziału dla nerwowo chorych i rekonwalescentów Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Zielonej Górze. Od 1974 roku w dawnym sanatorium mieści się Domu Pomocy Społecznej. Po ustaleniu w 2003 roku, że autorem wystroju wnętrz trzebiechowskiego sanatorium był Henry van de Velde rozpoczęto badania i prace konserwatorskie w zespole. Do 2015 roku zrealizowano blisko 20 inwestycji, w tym prace konserwatorsko-restauratorskie dekoracji malarskich wnętrz, renowację stolarki okienną i drzwiowej, remont dachów.

Opis

Dawne sanatorium znajduje się w centrum miejscowości, po południowej stronie zespołu rezydencjonalnego, zajmując obszar ok. 2,5 ha. Architektura zespołu utrzymana jest w stylu neorenesansu północnoniemieckiego, natomiast wystrój i wyposażenie reprezentuje secesję. Dominantę założenia stanowi centralnie usytuowany budynek sanatoryjny. Jest to dwukondygnacyjny obiekt założony na nieregularnym rzucie z licznymi aneksami i tarasami, o bryle rozczłonkowanej przybudówkami, nakryty wysokim dachem spadzistym z wystawkami okiennymi, o pokryciu z dachówki ceramicznej. Ceglane elewacje skomponowano asymetrycznie i wzbogacono szczytami ujętymi falistymi spływami. Budynek skomunikowany jest łącznikiem z tzw. domem lekarza, obiektem administracyjno-mieszkalnym, położonym w pn.-wsch. narożniku kompleksu. Jest on także utrzymany w historyzującym stylu, podkreślonym przez ceglane elewacje i wysoki dach o pokryciu z dachówki ceramicznej. Parterowy łącznik, wzniesiony w konstrukcji ryglowej o wypełnieniu z cegły, jest przeszklony dużymi oknami i przekryty segmentowymi dachami wielospadowymi. Wzdłuż północnej granicy zlokalizowane są dwa budynki mieszkalne, z których jeden pełni funkcję portierni. Pn.-zach. część zespołu zajmują obiekty mieszkalno-gospodarcze, tj. garaż z mieszkaniem, wiata, stolarnia oraz warsztat. Na zach. od budynku głównego mieści się dawna kręgielnia, która obecnie pełni funkcję kostnicy. Budynki cechują się elewacjami licowanymi cegłą w czerwonym kolorze, dekorowanymi falistymi szczytami, nakryte są dachami spadzistymi, pokrytymi dachówką. Budynki rozlokowano wokół ogólnodostępnego dziedzińca. Teren założenia ograniczony jest ceglanym murem od strony zach., pn. i wsch. o dekoracyjnej, wklęsłej linii. Wjazd główny umieszczony jest w pn. części i prowadzi poprzez szeroką dwuskrzydłową bramę o metalowych ażurowych przęsłach. Park, zajmujący powierzchnię 1,09 ha, rozciąga się w południowej części założenia. W drzewostanie dominują gatunki liściaste. Kompozycja oparta jest na ścieżkach spacerowych o swobodnym przebiegu.

Zabytek dostępny. Możliwość zwiedzania po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym.

Oprac. Marta Kłaczkowska, OT NID w Zielonej Górze, 19.08.2015 r.

 

Rodzaj: budynek użyteczności publicznej

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_08_ZE.9336, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_08_ZE.10970