Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

willa - Zabytek.pl

Adres
Szczecin, Ks. Piotra Skargi 14

Lokalizacja
woj. zachodniopomorskie, pow. Szczecin, gm. Szczecin

Jedna z ciekawszych willi na terenie Szczecina charakteryzująca dobrym stanem zachowania oraz wysokim poziomem estetycznym.

Budynek jest również ważnym miejscem historycznym związanym z znanymi ludźmi takimi jak Hermanem Otto Ippen, Johannes von Blaskowitz. Po wojnie czynny był tu przez wiele lat konsulat radziecki, później rosyjski.

Historia

Willa położona jest przy Jasnych Błoniach, reprezentacyjnym placu pomiędzy parkiem Kasprowicza a zamykającym aleję Jana Pawła II gmachem urzędu miasta (pierwotnie Prowincji Pomorskiej). Zabudowę wokół placu rozpoczęto w latach 20-tych XX. Biurowiec dawnej Prowincji Pomorskiej ukończono w 1928 r. Usytuowaną po drugiej stronie Jasnych Błoni działkę przy ks. Piotra Skargi 14 nabył armator okrętowy Hermann Otto Ippen i w czerwcu 1927 r. rozpoczął budowę willi, wznosząc na początku ogrodzenie oraz baraki. Władze policji budowlanej formalnej zgody udzieliły 30 lipca 1927 r. Autorem projektu był szczeciński architekt Gustaw Gauss. W trakcie prac budowlanych właściciel Hermann Otto Ippen powiększył działkę, w wyniku czego musiano wprowadzić pewne zmiany w projekcie. Budowa przeciągnęła się aż do 1929 r. Odbioru stanu surowego murów budynku dokonano 30 marca 1928 r., jednak do użytku willę dopuszczono dopiero końcem stycznia 1929 roku. Budowle wzniesiono w typowych dla późnego historyzmu formach neobarokowych z niewielkimi nawiązaniami do klasycyzmu oraz neoromanizmu (portal wejściowy). W sposobie opracowania tradycyjnego detalu widać jednak charakterystyczną dla tego czasu fantazyjną stylizację i przekształcenie historycznych pierwowzorów. Wystrój wnętrz wyraźnie zdradza wpływ Art déco, nowego wczesnomodernistycznego prądu w sztuce. W połowie lat 30-tych XX w. budynek należał już do miasta i pełnił funkcje służbowej rezydencji kontrowersyjnego generała Johannesa von Blaskowitza. Od lat 50-tych XX w. w budynku mieścił się konsulat radziecki, później rosyjski. Zapewne w latach pięćdziesiątych w miejscu ogrodu zimowego od północnego zachodu dostawiono parterową przybudówkę z tarasem. W 1999 r. posesja przeszła na własność skarbu państwa. Pomieszczenia willi wynajmował Powszechny Bank Kredytowy S.A. w Warszawie. Od 2009 r. w willi mieści się Instytut Pamięci Narodowej.

Opis

Willa położona jest w północno-wschodnim narożniku Jasnych Błoni, przy skrzyżowaniu ulic Piotra Skargi z Stanisława Moniuszki. Z posesją przy Piotra Skargi 14 sąsiaduje od zachodu miejski park im. Jana Kasprowicza. Sąsiednie wille usytuowane są od północy i wschodu. Nieco wyniesioną ponad okolice posesje otacza mur oporowy oraz ceglany mur z główną bramą wjazdową od ul. ks. Piotra Skargi. Usytuowaną od ul. Stanisława Moniuszki skarpę przepruto ozdobnym portalem oraz wbudowano schody łączące podwórze willi z niżej położoną ulicą. Od ul. Stanisława Moniuszki usytuowana jest ponadto druga brama prowadząca na podwórze gospodarcze położone na niższym poziomie. Wokół willi roztacza się ogród oraz park leśny. Założony na głównej osi willi taras ziemny oraz niewielki prostokątny basen są wyraźnym nawiązaniem do barokowych rezydencji szlacheckich. Ogród zdobią ponadto żywopłoty oraz murki ceglane. Główna droga dojazdowa z jezdnią wyłożoną cegłą klinkierową obsadzona jest starym żywopłotem grabowym.

Willę wzniesiono na rzucie prostokąta z obszerną dobudówką od północnego zachodu. Do korpusu głównego przylegają dwa ryzality na osi: wejściowy (frontowy) założony na rzucie prostokąta - od północnego wschodu, oraz ogrodowy założony na rzucie zbliżonym do półkola - od południowego zachodu. Dwa inne ryzality, na rzucie prostokąta oraz trójboku usytuowane są od południowego wschodu. Willa jest budynkiem parterowym z piętrowym ryzalitem wejściowym. Korpus główny nakryto okazałym dachem mansardowym z lukarnami zwieńczonymi owalnymi daszkami. Ryzalit frontowy nakryto dachem dwuspadowym. Niewielki ryzalit trójboczny zwieńczono niskim daszkiem wielospadowym. Pozostałe ryzality posiadają tarasy widokowe.

Gładkie elewacje korpusu głównego z wyodrębnioną strefą cokołową zwieńczono drewnianym okapem opartym na uproszczonym belkowaniu z okazałym fryzem meandrowym. Elewacje korpusu przepruto szeregiem prostokątnych okien. Środek pięcioosiowej fasady (od ul. Moniuszki) zaakcentowano trzyosiowym ryzalitem wejściowym z trójkątnym frontonem opartym na narożnych boniowanych lizenach. W polu tympanonu umieszczono duże półokrągłe okno. Wejście akcentuje półkoliście zamknięty portal o rozglifionych profilowanych odrzwiach i obramieniu w formie wałka, usytuowany pomiędzy owalnymi oknami. Wałek zdobi charakterystyczna geometryczno-roślinna dekoracja ornamentalna. W zwieńczeniu portalu widnieje tarcza herbowa. Ryzalit na piętrze przepruto szeregiem okien zamkniętych łukiem odcinkowym. Środek siedmioosiowej elewacji ogrodowej (od południowego zachodu) akcentuje trzyosiowy ryzalit o półkolistym rzucie. Szczególnie reprezentacyjny charakter nadają mu pasy boniowania oraz duże, zamknięte półkoliście otwory drzwiowe i okienne. Balustradę pełną na tarasie ozdobiono płaskorzeźbami o tematyce morskiej związanej z zawodem fundatora. Elewację południowo-wschodnią (od ul. Piotra Skargi) rozczłonkowują dwa ryzality. Szeroki, prostokątny ryzalit południowo-wschodni opinają w narożach gładkie pilastry ujmujące po bokach duże okno panoramiczne. Ryzalit trójboczny przepruty został oknami oddzielonymi od siebie stylizowanymi kolumnami, na których oparto uproszczone belkowanie. Wszystkie okna ujęte są obramieniami o przekroju półwałka i zdobionego fantazyjnym ornamentem. Gładkie elewacje dobudówki północno-zachodniej przeprute są prostokątnymi oknami.

Wnętrza willi mają stosunkowo regularny układ nawiązujący do barokowych rezydencji szlacheckich. Na głównej osi ulokowano przedsionek, następnie westybul z głównymi schodami oraz okrągły salon ogrodowy (pierwotnie pokój pani domu). Od strony ogrodu, po obu stronach głównej osi usytuowane są dwa duże pomieszczenia: dawny pokój pana domu (po lewej) oraz jadalnia (po prawej stronie). Część północną budynku zajmuje grupa niewielkich pomieszczeń (pierwotnie gospodarczych) z drugą klatką schodową. Wnętrza willi otrzymały bogaty wystrój nawiązujący wyraźnie do Art deco. Na szczególną uwagę zasługują pomieszczenia głównej osi. W westybulu zachowały się okazałe schody z charakterystyczną geometryczną balustradą. Ściany zdobi modernistyczna boazeria o gładkich powierzchniach. Całość uzupełniają drewniane obramienia drzwi. Wystój salonu ogrodowego wyróżnia się w stosunku do pozostałych pomieszczeń stosunkowo tradycyjnym, historyzującym charakterem. Wnętrza utrzymane są w klasycyzującym duchu. Zwieńczone wydatnym gzymsem ściany salonu podzielone są prostokątnymi niszami. Sufit zdobi plafon obwiedziony plastycznym obramieniem. Jednak charakterystyczny ornament geometryczno-roślinny zdobiący gzyms w zwieńczeniu ścian jest akcentem modernistycznym. Przedsionek wyłożono gładkimi płytami trawertynu. Również pomieszczenia po obu stronach reprezentacyjnej osi zachowały oryginalny wystrój w postaci boazerii, sztukaterii i jednego kominka. Wewnątrz willi przetrwały liczne przykłady ciekawej stolarki drzwiowej z autentycznymi zawiasami i zamkami. Wystój wnętrz uzupełniają oryginalne grzejniki o interesujących formach artystycznych. Na szczególną uwagę zasługuje również wystrój architektoniczny wnętrz piwnic. Pomieszczenia nakryto tam sklepieniami: zwierciadlanym oraz krzyżowymi, co w tym czasie należało już do rzadkości. W jednym z pomieszczeń zachowała się ceglana skrytka na wina z charakterystycznymi rzędami okrągłych otworów na butelki.

Obiekt jest własnością prywatną, dostępny od zewnątrz.

Oprac. Radosław Walkiewicz, 12.08.2015 r.

Rodzaj: willa

Styl architektoniczny: inna

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_32_BK.118309, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_32_BK.434205