Na uwagę zasługują pozostałości gotyckie, prawdopodobnie dawnego budynku mieszczącego administrację dawnych dóbr klasztoru w Kołbaczu.

Historia

Swój dzisiejszy kształt dwór w Dąbiu uzyskał w końcu XVI, lub na początku XVII w. Budynek jest jednak starszy o czym świadczą relikty w piwnicach oraz zachowana ściana działowa. Dokładna data budowy jest nieznana. Dwór usytuowany jest w najstarszej części dawnego miasta Dąbia. W średniowieczu położona była tutaj osada należąca od 1173 r. do cystersów z Kołbacza, którzy mieli w okolicy swoje posiadłości ziemskie. Usytuowany obok kościoła wolnostojący budynek należał prawdopodobnie do klasztoru i pełnił funkcję siedziby zarządu dóbr zakonnych. Według powojennych opracowań historycznych obiekt powstał w I połowie XVI wieku, jednak teza ta nie opiera się na konkretnym przekazie źródłowym. Można więc przypuszczać, że budynek ten ma wcześniejszą metrykę.

W okresie reformacji w latach 30-tych XVI w. klasztor w Kołbaczu skasowano a dobra cystersów przeszły na własność dworu książęcego. Ok 1600 r. powstał dzisiejszy dwór. Fundatorem był jeden z książąt z dynastii Gryfitów. Budynek pełnił funkcje dworu myśliwskiego podczas wypraw książęcych na polowania do puszczy goleniowskiej. Prawdopodobnie był również domem gościnnym dla odwiedzających szczeciński dwór gości. Po upadku Księstwa Zachodniopomorskiego w budynku przejętym przez gminę Dąbie urządzono dom dla wdów po kaznodziejach. W 1934 r. dokonano restauracji pod kierunkiem architekta o nazwisku Bromby oraz nadzorem konserwatora zabytków. W wyniku prac przywrócono elewacjom ich pierwotny wygląd. Budynek przeznaczono na dom dla konfirmantów oraz dom matki i dziecka. W 1938 roku miasto Dąbie włączono do Szczecina.

Podczas II wojny zabudowa dzielnicy uległa niemal kompletnemu zniszczeniu, jednak książęcy dwór niemal cudem ocalał. Po wojnie budynek użytkowany był przez spółdzielnię krawiecką oraz lokatorów. W latach 50-tych był w złym stanie i został w połowie opuszczony. Rozpoczęcie prac remontowych planowano na 1957 r., przeznaczając budynek na Dzielnicowy Dom Nauczyciela. Ostatecznie restaurację obiektu przeprowadzono w latach 1972-1975. W czasie prac budowlanych zniszczono stare schody wraz z ciekawą balustradą prawdopodobnie z II połowy XVIII w., zastępując je nowymi o konstrukcji żelbetowej. Od 1975 roku w budynku funkcjonuje biblioteka.

Opis

Dwór myśliwski w Dąbiu usytuowany jest na placu Kościelnym, po wschodniej stronie kościoła p.w. Niepokalanego Poczęcia NMP. Wzniesiony w formach manieryzmu północnoeuropejskiego jest budynkiem na rzucie prostokąta, piętrowym, nakrytym dachem dwuspadowym. Mury piwnic oraz jedną ze ścian działowych wzniesiono z cegły. Mury zewnętrzne wybudowano w konstrukcji ryglowej oblicowanej murem ceglanym o grubości 1/2 cegły. Asymetrycznie zakomponowane elewacje podzielono gzymsem kordonowym oraz wieńczącym. Elewacje szczytowe zwieńczone są szczytami wolutowymi. Naroża budynku akcentuje plastyczne boniowanie. Wejście do budynku usytuowane jest w elewacji wschodniej, z lekkim przesunięciem od osi środkowej. Wejście główne akcentuje portal o lekko rozglifionych ościeżach ozdobionych konchowo sklepionymi wnękami. Nad portalem umieszczono naczółek w formie zdwojonego gzymsu opartego na konsolkach i zwieńczonego dwiema wolutami.

Wnętrze budynku jest jednotraktowe z sienią przelotowa usytuowaną w części środkowej. Aranżacja wnętrz jest całkowicie współczesna. Podczas ostatnich prac restauratorskich wyeksponowano ceglany wątek wendyjski oraz ostrołukowe wnęki w północnej ścianie działowej.

Budynek dostępny w godzinach pracy Miejskiej Biblioteki Publicznej.

Oprac. Radosław Walkiewicz, 29.09.2014 r.