Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

dom - Zabytek.pl

dom


budynek mieszkalny 1856 r. Swołowo

Adres
Swołowo, 18

Lokalizacja
woj. pomorskie, pow. słupski, gm. Słupsk

Przykład dużej zagrody chłopskiej, typowej dla obszaru pasa nadmorskiego w okolicach Słupska.

Zagroda odznacza się charakterystycznym dla regionu rozplanowaniem budynków (zachowanym częściowo), a także tradycyjną, ryglową konstrukcją. Stanowi jedną z kilkunastu podobnych zagród w Swołowie, składając się na unikalny krajobraz dużej wsi owalnicowej, z zachowanym układem przestrzennym i jednorodną, ryglową formą architektoniczną budowli, z powodu których region nazywany jest „krainą w kratę”.

Historia

Swołowo wzmiankowane jest w dokumentach z 1240 roku. Początkowo wieś należała do zakonu Joannitów, następnie do pomorskiej szlachty: w XIV w. do rodziny von Below, w XV w. do Glasenapp, a w XVII w. do von Schwane. W XVII w. stała się własnością królewską. Swołowo stanowiło w tym czasie dużą wieś czynszową, o owalnicowym układzie przestrzennym, z kościołem i 17 dużymi gospodarstwami rolnymi, o powierzchni ok. 50 hektarów. Zagroda nr 18 należała do gospodarstwa o powierzchni 51,9 ha. W poł. XIX w. jej właścicielem był Gregor Wutzmer, w 1862 r. Peter Albrecht, a w 1910 r. Martin August Albrecht. W skład zagrody wchodziło dziewięć budynków: dom, budynek bramny, stodoła, obora, stajnia, budynek gospodarczy z piwnicą, piekarnia, szopa na drewno oraz dom dla robotników. Budynki inwentarskie i bramny zostały zniszczone przez pożar, w wyniku czego do dnia dzisiejszego zachował się tylko budynek mieszkalny, stodoła, budynek gospodarczy z piwnicą oraz szopa na drewno. Budynek mieszkalny został wzniesiony w 1856 r. Stodoła powstała w podobnym czasie, w połowie XIX wieku.

Opis

Zagroda nr 18 położona jest w południowo-zachodniej części wsi, po południowej stronie owalnicowego nawsia, w szeregu podobnych zagród. Rozplanowana została na rzucie prostokąta. Początkowo budynki tworzyły zamknięty czworobok, z prostokątnym podwórzem pośrodku, obecnie stanowią zagrodę otwartą. Budynek mieszkalny usytuowany jest w głębi działki, w południowym boku zagrody. Stodoła znajduje się po wschodniej stronie budynku mieszkalnego. Po stronie północnej, w miejscu wjazdu na podwórze usytuowana jest współczesna brama z małym budynkiem gospodarczym obok. Zachodni bok zagrody pozostaje obecnie nie zabudowany. Do stodoły dobudowana jest szopa na drewno, a w głębi działki, na pd. od budynku mieszkalnego znajduje się budynek gospodarczy z piwnicą.

Obie budowle są wzniesione w konstrukcji ryglowej, fachy otynkowane. Budynek mieszkalny jest szerokofrontowy, założony na rzucie prostokąta. Dwukondygnacyjny, kryty wysokim, naczółkowym dachem. Elewacja frontowa jest sześcioosiowa, z nieco asymetrycznie usytuowanym głównym wejściem. Otwory drzwiowe i okienne są prostokątne, stolarka drewniana, dekoracyjna. Drzwi frontowe są dwuskrzydłowe, z dekoracją o charakterze secesyjnym, odrzwia zwieńczone odcinkowym frontonem. Na belce nadprożnej widnieje inskrypcja: B.H.P.A. - B.M.C.A. DEN 9 MAI 1856 [właściciel P.A. - budowniczy C.A. 9 maja 1856]. Stolarka okienna jest zróżnicowana - inna na pierwszej i drugiej kondygnacji. W przyziemiu okna są czteroskrzydłowe, z trójpodziałowymi skrzydłami górnymi. Na drugiej kondygnacji są dwuskrzydłowe, sześciopodziałowe. Wszystkie okna ujęte są w profilowane opaski, w oknach na drugiej kondygnacji występują trójkątne frontony.

Stodoła założona jest na rzucie prostokąta, dwuklepiskowa, kryta wysokim dwuspadowym dachem.

W elewacjach obu budowli wyeksponowana jest konstrukcja - szachownicowy układ słupów i rygli, skontrastowany z bielonymi polami fach.

Zabytek niedostępny. Własność prywatna.

Oprac. Beata Dygulska, OT NID w Gdańsku, 22.10.2014.

Rodzaj: budynek mieszkalny

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  szachulcowe

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_22_BK.43462, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_22_BK.292068