Gotycka warownia była niszczona i przekształcona, jednak znaczna część średniowiecznego zamku, przetrwała do czasów współczesnych. 

Historia

Pierwsze wzmianki o Świeciu pochodzą z 1138 roku. W 1309 r. Krzyżacy zdobyli mieszczącą się tu książęcą twierdzę i rozpoczęli tworzenie komturii. Murowany zamek zaczął powstawać zapewne ok. 20 lat po zajęciu miasta. Nie wiadomo dokładnie, czy budowano go na fundamencie nowym, czy częściowo zaadaptowanym z poprzedniej warowni. Pierwszym komturem ze Świecia, nadzorującym pracę budowlane, był Konrad von Bruningsheim. Prace zakończono za panowania komtura Guntera von Hohenstein, przypuszczalnie ok. 1350 roku. Po wielkiej wojnie Krzyżaków z Polską załoga zamku zmieniała się z polskiej na krzyżacką. W 1461 r. mieszczanie z Torunia i Gdańska odbili zamek z rąk krzyżackich i do r. 1502 był on we władaniu miasta Torunia. W następnych latach w warowni urzędował starosta mianowany przez króla Polski. W 1655 r. szwedzki generał Henryk Horn zdobył i spalił zamek. Po II wojnie szwedzkiej warownia została przekazana w posiadanie Jana Jabłonowskiego. Do czasu I rozbioru Polski władała nim rodzina Jabłonowskich. Po rozbiorach Polski warownia była we władaniu pruskim. Dzięki staraniom Karola Friedricha Schinkla w 1841 r. wyremontowano wieżę: uzupełniono blankowanie, wzmocniono łęki nośne, wykuto schody i przebito drzwi u podstaw. W 1898 r. dzięki zabiegom konserwatorskim Johannesa Heise’a ruiny uzyskały zabezpieczenia w formie betonowych czap. W 1945 r. w wyniku ostrzału artyleryjskiego powstała wyrwa w przyziemiu wieży strażniczej.

Opis

Zamek w Świeciu został ulokowany na półwyspie przy brzegach Wisły i Wdy. Warownie wzniesiono na planie regularnego kwadratu o boku 50 x 50 m, z dostawionymi do naroży wieżami. Wieże w ¼ osadzone były w grubości murów obwodowych zamku, a w ¾ występowały przed lico murów. Do naszych czasów najlepiej zachowało się skrzydło północne z zachodnią wieżą strażniczą i wschodnią zakrystialną. Podział wewnętrzny skrzydła północnego rozpoznawalny jest jedynie na podstawie widocznych skuć na ścianach obwodowych. Wschodnie skrzydło zachowane jedynie w partii piwnic. Skrzydło północne nadbudowane do pierwotnej wysokości 17 m i przykryte płaskim żelbetowym dachem. Wieża w północno-zachodnim narożniku dominuje nad ruinami, ma wysokość 34,2 m i jest dziewięciokondygnacyjna.  Dwa piętra podziemne wieży, lochy i piwnica sklepione kolebkowo; w naziemnych kondygnacjach sklepienia krzyżowe na gurtach. W części dolnej wieży znajduje się przebite w XIX w. wejście. Od wysokości IV kondygnacji zaczyna się oryginalna klatka schodowa założona na rzucie półkolistym, prawoskrętna, oświetlona czterema oknami szczelinowymi. Kondygnacje V, VI i VII rozplanowane są analogiczne, różnice polegają jedynie na stopniowym powiększaniu pomieszczeń. W kondygnacji VIII znajduje się dodatkowo przesklepiona odcinkowo  komórka z paleniskiem. IX kondygnacja to korona wieży z szesnastoma blankami. Z kolei wieża zakrystialna przy północno-wschodnim narożniku równa jest wysokości skrzydła północnego. Pozostałe części zamku, skrzydło południowe i zachodnie zrównane są z terenem dziedzińca. Przy dawnym skrzydle południowym zachowały się resztki ruin przyziemia wież. Wieża w narożu południowo-zachodnim ma 4 m, a w południowo-wschodnim 2,5 metra. 

Zabytek dostępny. Dostęp w godzinach otwarcia zamku.

Oprac. Filip Badowski, 12-11-2015 r.