Historia

Początek budowy kościoła w Świdwinie. W 1338 r. Mathaeus Drossete, syn byłego starosty duńskiego, ofiaruje kościołowi w Świdwinie cztery włóki ziemi położonej w Smardzku. Rok ten przyjmuje się za datę ukończenia budowy pierwszego kościoła w Świdwinie, fundowanego przez rodzinę Wedlów. Proboszcz świdwiński mieszkał wówczas na zamku. W 1370 r. burmistrz Świdwina, Nikolaus Ratelnitz wraz z małżonką ufundował do kościoła ołtarz pw. św. Tadeusza Judy. W 1456 r. wymieniany jest proboszcz w Świdwinie, w 1468 r. - pleban Georgius Becker. Obecny kościół powstał w 1. poł. XV w. W 1475 r. dobudowano od północy kaplicę fundacji wójta Christopha von Polenz, w której ufundował on ołtarz kosztem 300 reńskich guldenów. W 2. poł. XV w. powstały ponadto wschodni szczyt zakrystii, kaplice przy wieży oraz górna część wieży. W 1505 r. hełm wieży został pokryty blachą miedzianą. Na początku XVI w. kościół miał siedem ołtarzy. W 1538 r. został przejęty przez protestantów - pierwsze nabożeństwo ewangelickie odprawił pastor Hubertus Bilanck 17 marca tego roku. W 1614 r. ufundowana została nowa ambona. W 1644 i 1670 - na skutek uderzenia piorunu zniszczeniu uległ hełm wieży. Podczas pożaru miasta w 1689 r. spłonął również kościół. Został on odbudowany w 1692 r. W 1771 r. spłonął od uderzenia piorunu hełm wieży, który został odbudowany w 1773 r. W 1789 r. zamknięty został cmentarz przy kościele. W latach 1827-1833 przeprowadzono restaurację kościoła. W latach 1880-1881 odrestaurowano kościół w formach neogotyckich, w których wykonano również nowe wyposażenie - m.in. ołtarz i organy. 5 marca 1945 r. po zdobyciu Świdwina przez Armię Czerwoną kościół uległ spaleniu wraz z całym miastem. Po wojnie został przejęty przez katolików i - po prowizorycznym zabezpieczeniu - poświęcony 21.12.1947 r. Odbudowa świątyni przypada na lata 1948-1950. W latach 1984-1995 przeprowadzono gruntowny remont świątyni.

Opis

Kościół położony w centrum miasta, na wschód od rynku, w narożnym bloku zabudowy przyrynkowej. Orientowany. Gotycki, na rzucie wydłużonego prostokąta, zamkniętego od wsch. pięcioma bokami ośmioboku. Trójnawowa, czteroprzęsłowa bazylika bez wydzielonego prezbiterium, z przęsłem chórowym na rzucie trapezu, otoczonym obejściem od wschodu. Od zach. wieża z kruchtą w przyziemiu i dwiema kaplicami po bokach. Od pn. dwuprzęsłowa kaplica oraz zakrystia. Dach nawy głównej dwuspadowy, od wsch. wielospadowy, zwieńczony sygnaturką. Nawy boczne, obejście, kaplice przywieżowe nakryte dachami pulpitowymi, niższa od naw bocznych zakrystia - dachem pulpitowym o połaci będącej przedłużeniem dachu nawy bocznej. Kaplica boczna równa wysokością nawom bocznym, nakryta poprzecznym dachem dwuspadowym. Wieża zwieńczona niskim ostrosłupowym hełmem. Kościół murowany, z cegły w wątku gotyckim, mieszanym i kowadełkowym, na kamiennym cokole. Dachy kryte blachą. Otwory zamknięte ostrołukowo. Portale o uskokowych, profilowanych i zdobionych cegłą glazurowaną ościeżach - od zach. i pd. - sześciouskokowych, od pn. portal zakrystii dwuuskokowych. Okna przedzielone ceglanym laskowaniem. Elewacja zachodnia z portalem w przyziemiu, zwieńczona gzymsem, a po bokach wieży półszczytami z trzema parami wąskich blend. Ściany wieży podzielone ostrołukowymi blendami - dwudzielnymi w dolnej, trójdzielnymi w środkowej i niewielkimi pojedynczymi - w górnej kondygnacji. Środkowa i górna kondygnacja przeprute wąskimi i wysmukłymi otworami dzwonnymi. Ściany naw i obejścia oszkarpowane. Elewacje naw bocznych i obejścia z wydzielonym cokołem i gzymsem kapnikowym na poziomie parapetów okien. Pod oknami obejścia rozmieszczone po trzy ostrołukowe wnęki z dwudzielnym maswerkiem. Wschodnia elewacja zakrystii zwieńczona półszczytem z ostrołucznymi blendami, kaplica - schodkowym szczytem z lizenami przechodzącymi w sterczyny, pomiędzy oraz bliźnimi blendami zwieńczonymi blendą kolistą z wimpergą. We wnętrzu ośmioboczne filary międzynawowe zwieńczone gzymsami impostowymi. Arkady międzynawowe o wykroju lancetowatym, obustronnie profilowane. Nawa główna, nawy boczne, obejście, kaplica północna - nakryte sklepieniami gwiaździstymi, kruchta podwieżowa, kaplice przywieżowe oraz zakrystia - sklepieniami krzyżowo-żebrowymi. Zachowane pojedyncze zabytkowe elementy wyposażenia: neogotycka nastawa ołtarzowa w nawie bocznej, gotycka chrzcielnica z czerwonego granitu, organy firmy Grüneberg ze Szczecina z neorenesansowym prospektem.

Obiekt dostępny po uprzednim zgłoszeniu do ks. proboszcza

Oprac. Maciej Słomiński, OT NID w Szczecinie, 23-11-2015 r.