Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół parafialny pw. św. Aleksandra - Zabytek.pl

kościół parafialny pw. św. Aleksandra


kościół 1820 - 1822 Suwałki

Adres
Suwałki, Emilii Plater 2

Lokalizacja
woj. podlaskie, pow. Suwałki, gm. Suwałki

Kościół jest znakomitym przykładem stylu klasycystycznego, dziełem Chrystiana Piotra Aignera, jednego z najlepszych polskich architektów przełomu XVIII i XIX wieku.

Pochodzi z okresu rozwoju miasta i jest istotnym elementem jego centralnej, najbardziej reprezentacyjnej części. Od 1919 r. odbywały się w nim uroczystości patriotyczne i wojskowe z okazji najważniejszych wydarzeń historycznych, jest też miejscem upamiętniania bohaterów narodowych.

Historia

Pierwszy drewniany kościół w Suwałkach pw. Świętego Krzyża zaczęto budować w 1710 r., a opiekę duszpasterską sprawowali w nim - w imieniu wigierskich Kamedułów, właścicieli miasta - Bernardyni z Tykocina. Pełnoprawną parafię ustanowiono dopiero w 1788 roku. W 1834 r. z powodu złego stanu technicznego kościół ten został rozebrany. Zastąpiła go okazała murowana świątynia, wzniesiona w latach 1820-1829 z inspiracji gen. Józefa Zajączka, namiestnika Królestwa Polskiego, wg projektu Chrystiana Piotra Aignera. Już w trakcie budowy konieczna była m.in. naprawa dachu. W latach 1843-1845 kościół przeszedł kolejny remont; wykonano wówczas trzy drewniane ołtarze oraz przywieziono z klasztoru wigierskiego obrazy ołtarzowe i figury św. Romualda i św. Benedykta, które zostały ustawione przed wejściem do świątyni. 14 września 1845 r. miała miejsce uroczysta konsekracja kościoła. W 1856 r. nad fasadą nadbudowano wieże, powiększono półkoliste okna, naprawiono dach i strop. Kolejne przebudowy świątyni wiązały się ze wzrostem liczby parafian: w 1881 dostawiono do wsch. elewacji kościoła kaplicę pw. Zbawiciela Jezusa Chrystusa, zaś w 1883 r. dobudowano do elewacji zach. kaplicę pw. św. Anny, a w 1888 r. za prezbiterium wzniesiono zakrystię. W 1919 r. w kościele odbyły się uroczystości włączenia Suwałk w granice odrodzonej Polski. W czasie II wojny światowej kościół, jako jedyna świątynia rzymskokatolicka w mieście, pełnił funkcję religijną. W nocy z 22 na 23 października 1944 r. wycofujący się Niemcy wysadzili obie kościelne wieże, niszcząc przy okazji fasadę, stropy i dach świątyni. Kościół wyremontowano wkrótce po wojnie, a wieże odbudowano w 1961 roku. W 1992 r., w związku z utworzeniem diecezji ełckiej, kościół pw. św. Aleksandra został podniesiony do godności konkatedry.

Opis

Kościół usytuowany w centrum Suwałk, w północnej pierzei rynku (Plac Marszałka Józefa Piłsudskiego), zwrócony prezbiterium na północ. Poprzedzony szerokimi schodami ujętymi ławami, na których stoją kamienne figury św. Benedykta i św. Romualda. Klasycystyczny.

Na rzucie krzyża, dwuwieżowy, o prostopadłościennym korpusie nawowym poprzedzonym od frontu masywnym portykiem, z dwiema kaplicami bocznymi i zakrystią za prezbiterium złożoną z trójbocznie zamkniętej parterowej części środkowej i dwóch piętrowych aneksów bocznych. Murowany z cegły, dach pobity blachą. Przed fasadą portyk złożony z sześciu toskańskich kolumn dźwigających belkowanie z fryzem metopowo-tryglifowym i trójkątny naczółek obwiedziony gzymsem. W narożach trójkondygnacyjne, czworoboczne wieże nakryte dzwonowatymi hełmami, przeprute w dwóch górnych kondygnacjach arkadowymi otworami głosowymi. Kondygnacje wież rozdzielone belkowaniem (w najniższej kondygnacji z gzymsem kroksztynowym); ściany najwyższych kondygnacji podzielone pilastrami toskańskimi wspartymi na gzymsie podokiennym. Pomiędzy wieżami ściana z półkolistym oknem zwieńczona profilowanym gzymsem i trójkątnym naczółkiem. Boczne elewacje korpusu głównego i kaplic podzielone pilastrami toskańskimi dźwigającymi belkowanie z fryzem tryglifowo-metopowym, przeprute prostokątnymi oknami zamkniętymi półkoliście, pomiędzy którymi biegnie profilowany gzyms. Elewacja tylna w partii prezbiterium zwieńczona fryzem z gzymsem na kroksztynach i trójkątnym szczytem, przepruta dużym półkolistym oknem witrażowym. Boczne aneksy zakrystii obwiedzione profilowanym gzymsem kordonowym i belkowaniem z fryzem tryglifowo-metopowym.

Wnętrze pseudohalowe, podzielone na trzy nawy dwoma rzędami jońskich kolumn dźwigających pełne belkowanie z kroksztynowym gzymsem. Nawa główna, szersza od bocznych, przekryta pozornym sklepieniem kolebkowym na gurtach, nawy boczne - stropami. Prezbiterium, równe wysokością nawie głównej, nakryte kolebką, oflankowane dwiema piętrowymi zakrystiami. Nad wejściem chór muzyczny powiększony o nadwieszony balkon o narysie odcinkowym.

Wyposażenie: trzy klasycystyczne ołtarze i ambona z lat 40. XIX w., dwa neobarokowe ołtarze z k. XIX wieku w bocznych kaplicach.

Obiekt dostępny dla zwiedzających.

Oprac. Aneta Kułak, OT NID Białystok, 20.01.2016 r.

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: klasycystyczny

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_20_BK.63933, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_20_BK.160171