Twórcą projektu jest jeden z najbardziej wówczas znanych architektów berlińskich, Friedrich August Stüler, autor między innymi pałacu w Jarocinie, Margonińskiej Wsi i Łęce Wielkiej.

Historia

Strzelce wzmiankowane są po raz pierwszy w 1370 r. W źródłach z XV w. występują, jako miasto. W XVII i XVIII w. należało do Potulickich następnie do Grudzińskich, właścicieli Chodzieży. W końcu XVIII w. Strzelce nabył Krzysztof Von Zach. Jego syn Ferdynand Zach na miejscu spalonego drewnianego dworu zbudował w 1844 r. pałac wg projektu znanego berlińskiego architekta Fryderyka Augusta Stülera. Kolejnymi właścicielami pałacu byli: w 1878 r. bankier Dagobert Friedlander z Bydgoszczy, w 1895 r. Wilhelm von Morner, Herman Kennemann (1815-1910) potem jego córka Jadwiga, od której majątek nabył prezes Wielkopolskiej Izby Rolniczej w Poznaniu Wiktor Szulczewski. W okresie okupacji majątkiem zarządzają Niemcy, od 1945 r. Państwowe Gospodarstwo Rolne, a od 1992 roku zespołem administruje Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa. Od 1995 r. zespół wydzierżawiony został Fundacji im. Witosa.

Opis

Strzelce, wieś oddalona 5 km na północny-wschód od Chodzieży, położona jest na południowym skraju doliny Noteci. Założenie pałacowo-parkowe usytuowane jest przy drodze z Chodzieży do Szamocina. Neorenesansowy pałac w Strzelnie zwrócony jest frontem na południe. Budowla składa się z kilku części i jest asymetryczna. Główna cześć pałacu jest piętrowa, z dwiema występującymi przed lico muru wieżami w narożnikach od zachodu oraz długą oranżerią od wschodu, na zakończeniu, której wzniesiono czterokondygnacyjną wieżę z bramą przejazdową. Budowla jest murowana, podpiwniczona. Ściany są otynkowane. Poszczególne części budynku nakryte są dachami dwu i czterospadowymi o niewielkim kącie nachylenia połaci. W elewacji zachodniej, ogrodowej, w wyodrębnionym pięcioosiowym ryzalicie znajduje się sala balowa, do której przylega podpiwniczony duży taras. Elewacje pd. i pn. są sześcioosiowe z prostokątnymi oknami. Kondygnacje oddzielone zostały gzymsem kordonowym. Wejście główne do pałacu umieszczone w południowej elewacji zaakcentowane zostało portalem, który poprzedza wysunięty przed lico muru przedsionek ujęty arkadą. Półkoliste okna w wieży i sali balowej podkreślone są dekoracyjnym arkadowaniem. Wieża została zwieńczona attyką z akroteriami w narożach. Zachowało się dwutraktowe wnętrze, z korytarzem na środku i układem pomieszczeń od pn. o pd., oraz z duża salą balową obejmującą dwa trakty od wsch. W pomieszczeniach piwnicznych w części wschodniej znajduje się sala kolumnowa. Pałac otacza park, o powierzchni blisko 18 hektarów, o urozmaiconej konfiguracji z zachowanym częściowo czytelnym układzie ścieżek. Wyróżnia go drzewostan i fragmentarycznie zachowane aleje.

Zabytek dostępny po uzgodnieniu z właścicielem obiektu.

Oprac. Radomiła Banach, OT NID w Poznaniu, 04.12.2015 r.