Historia

Pierwsza wzmianka o parafii pochodzi z 1326 roku, choć powstała ona zapewne w 2. połowie XIII wieku. Według Długosza świątynia nosiła wezwanie św. Bartłomieja. W latach 1561-1566 budynek był w rękach innowierców, katolicy odzyskali go jako ruinę i w niedługim czasie wznieśli nowy kościół drewniany, który został wspomniany w wizytacji z 1598 roku, a konsekrowano go przed 1618 rokiem. W 1656 roku został on spalony przez Kozaków. Obecna świątynia powstała zapewne w 1657 roku z fundacji wojewody krakowskiego Władysława Myszkowskiego z Mirowa, chociaż wizytacja z 1664 roku opisała ją jako drewnianą kaplicę skleconą z desek i pokrytą słomą. Dopiero w 1699 r. wzmiankowany jest nowy kościół, który w 1783 roku nie był jeszcze poświęcony. Na początku XIX wieku rozebrano dzwonnicę. W 1821 roku strop nawy podparto słupami. W 1. połowie XIX wieku przeprowadzono generalny remont kościoła i wzniesiono nową dzwonnicę, którą remontowano w 1857 roku. Pod koniec XIX wieku rozebrano kruchtę zachodnią i przedłużono nawę. W latach 1980-1981 konserwowano obraz Matki Boskiej Stradowskiej. W latach 1982-1985 kościół rozebrano, wykonano nową podmurówkę i wymieniono znaczną część elementów drewnianych, zmieniono pokrycie dachu z gontowego na blaszane, zbudowano kruchtę zachodnią oraz wyremontowano dzwonnicę i przesunięto ją sprzed fasady kościoła na nowe miejsce. 24 sierpnia 1985 roku kościół konsekrował biskup kielecki Stanisław Szymecki. W 2000 roku przeprowadzono remont prezbiterium.

Opis

Zespół położony jest na prostokątnym placu, na niewielkim wzgórzu w centralnej części wsi, po zachodniej stronie drogi z Chrobrza do Malżyc. Modrzewiowy, zrębowy kościół został posadowiony na wysokiej podmurówce kamiennej i w części podpiwniczony. Jest to orientowana, jednonawowa świątynia o prostokątnej nawie i takimż prezbiterium zamkniętym trójbocznie. Do nawy od zachodu i południa przylegają dwie kruchty, do prezbiterium od północy zakrystia. W części północno-zachodniej placu stoi dzwonnica. Nawę i prezbiterium przykrywają oddzielne dachy, kryte blachą miedzianą, o  krokwiowo-płatwiowej więźbie. Dach nad nawą i kruchtami jest półszczytowy, nad prezbiterium zakończony trójspadowo, nad zakrystią pulpitowy. Nad nawą znajduje się ośmioboczna sygnaturka z cebulastym dachem, zwieńczona latarnią pod hełmem z iglicą z krzyżem na gałce. Ściany oszalowane są pionowo z listwowaniem i objęte lisicami, z wyjątkiem kruchty południowej i zakrystii, gdzie układ desek jest poziomy. Na wysokiej podmurówce przykrytej okładziną z piaskowca jest okapnik na kroksztynach, a nad cokołem gzyms kordonowy. Wnętrze utrzymane jest w naturalnym drewnie. Nad nawą i prezbiterium widać płaski strop. Prawie cała ściana zachodnia i dolne partie pozostałych przykryte są boazerią. Chór muzyczny wspiera się na dwóch słupach. Wyposażenie jest głównie barokowe z początku XVIII wieku. W ołtarzu głównym znajduje się drewniany krucyfiks, w lewym bocznym silnie przemalowany obraz Matki Boskiej Stradowskiej z Dzieciątkiem z XVII wieku, na zasuwie św. Józef z Dzieciątkiem, w prawym późnobarokowy obraz św. Bartłomieja, na zasuwie św. Izydora. Ponadto jest tu obraz Chrystusa Boleściwego z XVII wieku, św. Marii Magdaleny z XVII/XVIII wieku, barokowa ambona z 2. połowy XVII wieku, kamienna chrzcielnica z XVII wieku i chór muzyczny z XVII wieku. Dzwonnica jest drewnianym kwadratowym budynkiem, wzniesionym w konstrukcji słupowo-ramowej na podmurówce kamiennej, szalowanym pionowo deskami,  z namiotowym dachem krytym blachą, zwieńczonym krzyżem na gałce.

Zabytek dostępny dla zwiedzających z zewnątrz, wewnątrz po uzgodnieniu z proboszczem.

Oprac. Nina Glińska, NID OT Kielce, 28.10.2014 r.

Bibliografia

• Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. III: Województwo kieleckie, z. 9: Powiat pińczowski, oprac. Kutrzebianka Kazimiera, Łoziński Jerzy, Wolff Barbara, Warszawa 1961, s. 93-94.
• Karta ewidencyjna, Kościół par. p.w. św. Bartłomieja Apostoła, oprac. Adamczyk Anna, Stradów 1995, Archiwum Wojewódzkiego Urzędu Konserwatorskiego w Kielcach.
• Karta ewidencyjna, Dzwonnica w zespole kościoła par. p.w. św. Bartłomieja Apostoła, oprac. Adamczyk Anna, Stradów 1995, Archiwum Wojewódzkiego Urzędu Konserwatorskiego w Kielcach.
• Karta ewidencyjna, Zespół kościoła par. p.w. św. Bartłomieja Apostoła, oprac. Adamczyk Anna, Stradów 1995, Archiwum Wojewódzkiego Urzędu Konserwatorskiego w Kielcach.
• Karta ewidencyjna, Ołtarz boczny p.w. Matki Boskiej z obrazem: Matka Boska Stradowska w srebrnej sukience, oprac. Dolczewscy B.Z., Stradów 1972, Archiwum Wojewódzkiego Urzędu Konserwatorskiego w Kielcach.
• Adamczyk A., Kościoły drewniane w województwie kieleckim, Kielce 1998, s. 158-163.
• Burzawa W., Stradów. Parafia pw. św. Bartłomieja Apostoła.. Dekanat skalbmierski  [w:] ks. Tkaczyk P. (red.) Diecezja kielecka. Miejsca - Historia - Tajemnice, Kielce 2011, s. 478-479.
• Mirowski R., Drewniane kościoły i dzwonnice ziemi świętokrzyskiej, Kielce 2002, s. 49-50.
• Wiśniewski J., Historyczny opis kościołów, miast, zabytków i pamiątek w Pińczowskiem, skalbmierskiem i wiślickiem, Mariówka 1927, s. 417-421.
• Wiśniowski E., Rozwój sieci parafialnej w prepozyturze wiślickiej w średniowieczu, Warszawa 1965, s. 78, 149.