Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół parafialny pw. Matki Boskiej Gromnicznej - Zabytek.pl

kościół parafialny pw. Matki Boskiej Gromnicznej


kościół poł. XVII w. Starygród

Adres
Starygród, 15

Lokalizacja
woj. wielkopolskie, pow. krotoszyński, gm. Kobylin - obszar wiejski

Kościół pw.Oczyszczenia NM Panny w Starymgrodzie zbudowany w ok.poł.XVII w.

jest przykładem drewnianej świątyni, o zdwojonej konstrukcji ścian, jaką posiada kilkadziesiąt innych świątyń w Wielkopolsce. Wieża o konstrukcji słupowo-ramowej, oszalowana, w górnej części obita eternitem i zwieńczona dachem z cebulastym hełmem z latarnią przylega do niego od zachodu. Wnętrza zdobi polichromia Tadeusza Szukały.

Historia

Stary Gród to niewielka wieś założona przy grodzie nad Orlą, istniejącym zapewne w XI w. W latach 1232-1406 wzmiankowany gród kasztelański. Od poł. XIII w. do 1412 stanowiła własność benedyktynów z Lubinia. Kolejno stanowiła własność Starogrodzkich, Lubiatowskich-Jutroskich, w XVI w. Konarskich, na pocz. XVII w. Zborowskich i Sieniutów. Następnie Żdżarowskich, od ok. 1660 Walknowskich, w XVIII w. Umińskich i Sokolnickich. W XIX wieku należała do Pruskich, Bronikowskich, Mielżyńskich, do 1939 Chełkowskich. Pierwszy kościół ufundowany w XIII w. przez benedyktynów, proboszcz wzmiankowany w 1421 r. W 1570 r. wymieniony w źródłach kościół drewniany. Obecny kościół zbudowany został ok. poł. XVII w. na miejscu poprzedniego, z fundacji Wojciecha Żdżarowskiego właściciela wsi, konsekrowany w 1668, miał wezwanie pw. św. św. Wojciecha i Stanisława bpów. Restaurowany ok. 1736 r. nakładem rodziny Umińskich i proboszcza Golińskiego. Przebudowano wówczas zakrystię na dwukondygnacyjną z lożą kolatorską, restaurowano wnętrze i wymieniono wyposażenie, m.in. ołtarze i ambonę. Ok. 1800 staraniem właściciela wsi Pawła Sokolnickiego i proboszcza Ignacego Boguckiego kościół gruntownie remontowano. Wzniesiono nową wieżę, zbudowano nową zakrystie bez loży kolatorskiej i założono nowy szalunek. W 1850 r. wieża i zachodnia część korpusu w wyniku uderzenia pioruna została zniszczona, odbudowana 1852 staraniem Aleksandra Mielżyńskiego. W 1888 r. dostawiono do zakrystii niewielki słupowy przedsionek. W 1917 r. przekształcono emporę chóru muzycznego. Gruntowny remont (wymiana dachu gontowego na eternitowy) 1927, ostatnie odnowienie wnętrza w latach1967-1968. Powstała wówczas dekoracja malarska autorstwa Teodora Szukały.

Opis

Kościół par. pw. Oczyszczenia NM Panny jest budowlą orientowaną, drewnianą, konstrukcji zrębowej na nowszym podmurowaniu otoczonej szkieletem bez wypełnienia, oszalowanym, z wieżą konstrukcji słupowej. Przy nawie od zachodu znajduje się wieża częściowo wtopiona w korpus kościoła, z kruchta w przyziemiu, od południa dobudowana mała kruchta. Prezbiterium węższe od nawy, zamknięte wielobocznie, przy nim od północ. zakrystia z przedsionkiem. Wnętrze świątyni nakryte jest stropem. Na belce tęczowej, fazowaniej i profilowanej umieszczony jest krucyfiks zapewne z XVIII w. oraz figury: Matki Boskiej Bolesnej i św. Marii Magdaleny, ludowe, po poł. XIX w. Chór muzyczny z 1817r. wsparty jest na dwóch kolumienkach, z częścią środkową parapetu wybrzuszoną i bocznymi partiami prostymi, dodanymi w 1852r. W płycinach zobaczyć można instrumenty muzyczne malowane 1819 i trzy rzeźbione główki aniołków barokowe. Okna prostokątne zamknięte są odcinkiem łuku. Zewnątrz gzyms wieńczący profilowany. Wieża obita eternitem, zwieńczona hełmem cebulastym z prześwitem. Nad wejściem od zachodu, pod daszkiem, umieszczono krucyfiks z XVI/XVII w. Kościół nakrywają dachy dwuspadowe, kryte eternitem. We wnętrzu na uwagę zasługują trzy barokowe ołtarze fundacji ks. Gielskiego pochodzące z ok. 1720 roku, wykonane być może przez snycerza Jana Skoroszyńskiego ze Zdun. Ołtarz główny regencyjny, architektoniczny, z bramkami, nad którymi znajdują się rzeźby św. św. Wojciecha i Stanisława bpów., w polu środkowym obraz Matki Boskiej Śnieżnej z XVII w., całkowicie przemalowany, na zasuwie obraz Ukrzyżowania, który namalował A. Szymański z Pleszewa w 1908 r., w zwieńczeniu umieszczone są rzeźby św. św. Kazimierza i Jadwigi oraz św. Potamiany męczenniczki z 1908 r. Dwa boczne umieszczone przy tęczy, analogiczne, niearchitektoniczne z wici akantu, ujmujących nowe obrazy: w lewym św. Stanisława i Matki Boskiej Bolesnej, w prawym Marii Magdaleny i Chrystusa Bolesnego, również namalowane przez A. Szymańskiego ok. 1908 roku. Ambona barokowa ok. poł. XVIII w. Chrzcielnica barokowa o cechach ludowych 1 poł. XVIII w., z rzeźbą anioła trzymającego misę. Wokół kościoła na planie nieregularnego trapezu założony jest cmentarz, otoczony murowanym, otynkowanym murem z kwadratowymi słupkami, krytymi daszkami namiotowymi bądź schodkowymi, z bramą i dwiema furtkami od strony zachodniej. Teren porośnięty drzewami z przewagą lip i wiązu, w runie duża ilość bluszczu. Na pólnoc od kościoła usytuowana jest drewniana dzwonnica nakryta dachem dwuspadowym. Grobowiec rodziny Chełkowskich, neoromański z 4 ćw. XIX wieku położony jest w linii muru na południowy zachód od kościoła. Zbudowany na rzucie prostokąta, dwupoziomowy z kryptą, przykryty dachem dwuspadowym kryty łupkiem. Murowany z cegły, nieotynkowany, narożniki elewacji ujęte zdwojonymi lizenami, pod gzymsem koronującym fryzy arkadowe. W fasadzie kamienny portal kolumnowy, nad nim kamienny płaskorzeźbiony herb rodowy. Elewacje boczne jednoosiowe, okna zamknięte łukami pełnymi. Kaplica z pozornie otwartą drewnianą, więźbą, z dekoracyjnym ornamentem wykonanym w desce. Na północny zachód od kościoła położony jest Grobowiec Jana Nepomucena Węgorzewskiego, szambelana JKM z 1 poł. XIX wieku. Zbudowany na rzucie prostokąta, murowany, otynkowany, kryty dachem dwuspadowym z formą attyki w fasadzie i tablicą epitaficzną nad wejściem. Poza tym na terenie cmentarza zachowało sie kilkanaście nagrobków z 2 pol. XIX wieku i początków XX wieku.

Zabytek dostępny dla zwiedzających w czasie mszy św.

Oprac. Beata Marzęta, OT NID w Poznaniu, 27.11.2015

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  drewniane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_30_BK.160134, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_30_BK.52512