Usytuowanie i opis

Grodzisko znajduje się w zachodniej części wsi, około 200 metrów od drogi, za zabudowaniami. Położone jest wśród podmokłych łąk na rzeczką Tymianką. Grodzisko ma kształt ściętego stożka otoczonego fosą. Wysokość nasypu wynosi około 4 metry, a jego średnica to około 35 metrów. Centralna część grodziska o wymiarach 11,5 x 6 m. jest obniżona o około 1,5 metra w stosunku do korony wału. Szerokość fosy wynosi 14-20 metrów. Grodzisko otaczają łąki i pola uprawne, sam zabytek jest obecnie nieużytkiem.

Historia

Na podstawie wyników badań gródek w Kiełbowie datowany jest na poł. XIII - poł. XIV wieku. Koniec użytkowania obiektu wiąże się zapewne z budową rozległego grodu w leżącej około 2 kilometry na wschód miejscowości Stary Gózd, co nastąpiło w początkowych latach panowania Kazimierza Wielkiego.

Stan i wyniki badań

Badania powierzchniowe grodziska w Starym Kiełbowie prowadzono w latach 60-tych XX wieku. Wykopaliskami w roku 1965 kierował Z. W. Pyzik. Badaniami weryfikacyjnymi w latach 70-tych kierował G. Kotkowski. W roku 1984 stanowisko zostało zarejestrowane w trakcie badań powierzchniowych Archeologicznego Zdjęcia Polski. Wykopy badawcze otwarto w centralnej (1965 roku) i zachodniej (lata 1978-1979) części obiektu. W wyniku badań ustalono, że kiełbowskie założenie było trójfazowe. Pozostałości pierwszego poziomu osadniczego wyróżniono pod wałami, jedynie dzięki odwiertom. Nie znamy zatem datowania tej fazy ani formy i rozplanowania gródka. Po pożarze około połowy XIII wieku wzniesiono gród na sztucznym otoczonym fosą nasypie. Na początku XIV wieku. miał miejsce kolejny pożar, po którym gród ponownie odbudowano. Jego powierzchnia była wówczas mniejsza. Na szczycie znajdował się drewniany, prostokątny budynek wieżowy o wym. 6 x 11,5 metra. Wg Z. W. Pyzika miał on zapewne przyziemie i dwie kondygnacje naziemne, jest to jednak jedynie hipoteza. W przyziemiu znaleziono pozostałości pieca/paleniska i dużą ilość fragmentów naczyń ceramicznych. O istnieniu drugiej kondygnacji świadczyć miała pozostałość drewnianego słupa w glinie na granicy zagłębienia oraz duża ilość polepy pokrywającej niegdyś ściany budynku. Gród w tej formie funkcjonował do połowy XIV wieku W trakcie badań archeologicznych na grodzisku znaleziono elementy uzbrojenia - ostrogi, bełty od kuszy. Może to świadczyć o strażniczej roli gródka usytuowanego na szlaku handlowym łączącym w XIV wieku Radom z Mazowszem.

Grodzisko położone jest na gruntach prywatnych w zachodniej części wsi, w połowie drogi pomiędzy zabudowaniami a rzeczką Tymianką.

Oprac. Agnieszka Oniszczuk, OT NID w Warszawie, 17.06.2015 r.