Historia

Most kolejowy nad rzeką Odrą we wsi Stany został wzniesiony około lat 1907-1908 w pobliżu dawnej przeprawy promowej. Należał do linii kolejowej Wolsztyn - Nowa Sól - Żagań. Obiekt został zaprojektowany oraz wykonany przez Fabrykę Budowy Mostów, Konstrukcji Stalowych i Wagonów Beuchelt & Co w Zielonej Górze (Fabrik für Brückenbau und Eisenkonstruktionen Beuchelt & Co. Grünberg in Schlesien). Stal użyta do budowy mostu została pozyskana z huty w Rudzie Śląskiej. Most został ufortyfikowany w czasie jego budowy. Po obu stronach wzniesiono zespoły obronne - tzw. blokhauzy. Strażnice w formie neogotyckich wież połączone były ze sobą przejściem podziemnym i posiadały własne ujęcie wody. Most kolejowy został częściowo zniszczony w lutym 1945 r. przez wycofujące się wojska niemieckie. Wysadzone partie zostały odbudowane w 1955 r. Most kolejowy funkcjonował do powodzi w 1997 r., kiedy to konstrukcja mostu została naruszona.

Opis

Most położny jest nad rzeką Odrą, w odległości ok. 1 km na północ od wsi Stany, na terenie równinnym, otwartym, nieznacznie zalesionym. W pobliżu zespołu obronnego mostu znajdują się żelbetowe schrony, wchodzące w skład linii obronnej „Oderstellung”. Jest to most jednotorowy, przęsłowy, wykonany ze stalowych, nitowanych kratownic. Konstrukcję tworzy 19 przęseł, które oparte są na 2 przyczółkach brzegowych i 18 filarach. Łączna długość mostu wynosi ok. 644 m, a rozpiętość przęsła nurtowego wynosi ponad 100 m. Przyczółek prawobrzeżny jest wtórnie wykonany z betonu, a lewobrzeżny jest oryginalny, ceglany. Filary są ceglane, oblicowane cegłą klinkierową z żelbetowymi głowicami, częściowo wtórnymi. Zachował się zespół strażnic na zachodnim brzegu rzeki. Są to dwie ceglane wieże, umiejscowione na wale przeciwpowodziowym, o rzucie zbliżonym do kwadratu, dwukondygnacyjne, zwieńczone krenelażem, wyposażone w prostokątne otwory strzelnicze, zamknięte łukiem odcinkowym, na poziomie obu kondygnacji. Na wschodnim przyczółku przetrwała jedynie część podziemna strażnic. Obecnie niewykorzystywany most znajduje się w złym stanie technicznym.

Obiekt jest dostępny.

Oprac. Marta Kłaczkowska, OT NID w Zielonej Górze, 16-05-2017 r.