Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

zespół willowo-parkowy - Zabytek.pl

zespół willowo-parkowy


willa 4. ćw. XIX w. Sopot

Adres
Sopot, Jakuba Goyki 3

Lokalizacja
woj. pomorskie, pow. Sopot, gm. Sopot

Przykład reprezentacyjnego założenia willowego, charakterystycznego dla miasta Sopotu - dynamicznie rozwijającego się na przełomie XIX i XX w.

kurortu. Willa wyróżnia się niezwykle malowniczą formą architektoniczną, wzniesioną w modnym w tym czasie stylu alpejskim (zwanym także szwajcarskim lub tyrolskim). Przywodzi również na myśl skojarzenia z architekturą zamkową i renesansową. Charakterystyczną cechą budynku jest wieża widokowa oraz specyficzna dla architektury kurortowej duża ilość drewnianych werand, balkonów i galerii, ozdobionych bogatą snycerką. Do ludowego budownictwa alpejskiego nawiązuje również oficyna.

Historia

Willa, zaprojektowana przez architekta Karla Hofackera, budowana była etapami w latach 1877-1895. Budowę zlecił Friedrich Wilhelm Juencke, przedstawiciel rodziny zajmującej się handlem markowych win, właścicieli słynnej restauracji Ratskeller (lub Rats-Weinkeller), mieszczącej się w piwnicach Dworu Artusa w Gdańsku. Przy willi urządzono park ze stawem, oranżerią i winiarnią. W 1889 r. wzniesiono oficynę, którą już w 1903 r. poddano częściowej przebudowie. W 1898 r. cała posiadłość należała do wdowy Agnes z domu Claaszen. W 1928 r. właścicielem był Hans Acker. W latach 1922 - 1936 w willi mieszkał Harald Koch, konsul generalny Danii oraz dziekan gdańskiego korpusu dyplomatycznego. Budowla była w tym czasie ośrodkiem życia towarzyskiego, goszczącym często muzyków i śpiewaków z Opery Leśnej. Około 1942 r. posesja przeszła w ręce NSDAP. Po wojnie willę i oficynę zaadaptowano na mieszkania komunalne. W latach 80. zniszczeniu uległy oranżeria i winiarnia. Obecnie willa jest mocno zaniedbana, a park w znacznym stopniu zdewastowany.

Opis

Zespół willowy znajduje się w północnej części Sopotu. Od południa graniczy z ul. Goyki, od. wschodu z ul. Winieckiego, od zachodu z torami kolejowymi, a od północy z sąsiednim zespołem willowo-parkowym. Najbliższe otoczenie zespołu stanowi od południa i północy luźna zabudowa willowa oraz towarzyszące im parki i ogrody, od wschodu obiekty ośrodka sportowego. W skład zespołu wchodzi willa, oficyna i park. Willa jest położona w południowo-środkowej części parku, oficyna po stronie południowej, przy wjeździe na posesję od strony ul. Goyki. Przed willą od strony zachodniej znajduje się podjazd. Teren posesji urozmaicony, po stronie południowej opada stromo w kierunku położonej w jarze ul. Goyki, od wschodniej w kierunku ul. Winieckiego.

Willa wzniesiona w stylu alpejskim, z elementami nawiązującymi do architektury zamkowej i renesansowej. Budowla murowana, licowana żółtą cegłą, ostatnia kondygnacja wieży w konstrukcji ryglowej. Obiekt wyróżnia się nieregularnym rzutem i mocno rozczłonkowaną bryłą. Bryła dwukondygnacyjna, z mieszkalnym poddaszem. Wpłnocno-zachodnim narożu czterokondygnacyjna wieża, zwieńczona drewnianą galeryjką, przywodzącymi na myśl machikuły. W elewacji zachodniej (frontowej) i wschodniej dwukondygnacyjne ryzality. Do ryzalitu wschodniego przylega trójboczny, parterowy aneks. Przy elewacji wschodniej, południowej i zachodniej drewniane werandy i loggie, na poddaszu balkony. Główny korpus budynku i ryzality kryte osobnymi, dwuspadowymi dachami z naczółkami, długimi przypustnicami oraz mocno wysuniętymi i wspartymi na kroksztynach okapami. W szczytach charakterystyczna, masywna dekoracja - połacie dachowe mocno wysunięte do przodu, z dekoracją snycerską z ażurowo wycinanych desek, obejmujących łukiem okna lub balkony poddasza. Główne wejście do budynku umieszczone w bocznej ścianie ryzalitu zachodniego. Drzwi dekoracyjne, ramowo-płycinowe, z ozdobnymi okuciami. Schody z metalową, dekoracyjną balustradą. Otwory okienne prostokątne, ujęte w kamienne, profilowane, neorenesansowe oboknia. W elewacjach ponadto kamienne gzymsy międzykondygnacyjne i narożne boniowanie.

Oficyna zbudowana w ludowym stylu alpejskim. Pierwotnie przyziemie pełniło funkcję stajni-wozowni (ob. zaadaptowane na mieszkania), na piętrze znajdowało się mieszkanie ogrodnika. Przyziemie oficyny murowane z cegły, piętro w konstrukcji drewnianej. Budynek założony na rzucie prostokąta, z aneksem przy elewacji pn. Dwukondygnacyjny, z galerią na piętrze, obiegającą elewację wschodnią, południową i północną. Kryty dwuspadowym dachem, z kalenicą równoległą do krótszych ścian oraz mocno wysuniętym okapem. Okap wsparty na wydatnych, bogato profilowanych kroksztynach. W szczycie elewacji wschodniej pomiędzy kroksztynami znajduje się podest, prawdopodobnie przynależny do usytuowanego na poddaszu gołębnika. Oprócz kroksztyn dekoracja snycerska obejmuje balustradę galerii oraz „koronkowo” wycinane fryzy. W oknach piętra okiennice.

Park, o powierzchni ok. 2 ha, odznacza się swobodną kompozycją, w której między innymi można wyróżnić półokrągły bindaż lipowy i pagórek widokowy.

Dostęp do zabytku ograniczony. Dostępny tylko z zewnątrz.

Oprac. Beata Dygulska, OT NID w Gdańsku, 12.11.2014 r.