Na uwagę zasługuje dobrze zachowane otoczenie kościoła. Oryginalna, pochodząca z 2 poł. XVIII w., ośmiokątna dzwonnica i murowane ogrodzenie z bramami. Na cmentarzu przykościelnym zachował się późnoklasycystyczny nagrobek właściciela Soboty Ignacego Łaszkowskiego.

Historia

Wieś i kościół pojawiają się w źródłach pisanych po raz pierwszy w 1367 r. Miejscowość należała do Sobockich. Staraniem Jana Sobockiego, miejscowego proboszcza i kanonika katedralnego, a zarazem właściciela Soboty w latach 1510-1517 wybudowano murowany kościół. W 1780 r. świątynia została gruntownie odrestaurowana przez właściciela majątku Ksawerego Moraczewskiego. Nadano barokowy wystrój zachodniej fasadzie kościoła, dobudowano od południa kruchtę, postawiono obok murowaną dzwonnicę oraz ogrodzono teren niskim murem z dwoma bramami. W 1894 r. proboszcz Maksymilian Baraniecki przeprowadził kolejny remont. Wówczas wyposażono kościół w nowe organy i ołtarz główny (1909 r.). W czasie II wojny światowej w kościele mieścił się magazyn. W latach 1975-1981 świątynię poddano renowacji.

Opis

Wieś Sobota położona jest ok. 16 km na północny-zachód od Poznania, na prawym brzegu rzeki Samicy. Kościół znajduje się w centrum wsi na niewielkim wzniesieniu, przy głównej drodze do Rokietnicy, stanowi dominantę wsi. Świątynia, wraz z dawnym cmentarzem ze starodrzewem w jej otoczeniu, ogrodzone są niskim kamienno-ceglanym murem z furtką od wschodu i bramą od zachodu. Przy kościele wznosi się barokowa ośmioboczna murowana dzwonnica nakryta namiotowym dachem. Poza murem znajduje się budynek plebani z poł. XIX w.

Jest to kościół gotycki z elementami barokowymi, orientowany, jednonawowy, dwuprzęsłowy, bez wydzielonego prezbiterium, zamknięty trójbocznie, z przylegającymi zakrystią (do prezbiterium od strony pn.) i pięcioboczną kruchtą (do nawy od strony pd.). Świątynia jest murowana z cegły w wiązaniu gotyckim. Ściany otynkowano. Prezbiterium nakryte zostało sklepieniem gwiaździstym, nawa drewnianym stropem, zakrystia sklepieniem krzyżowo-kolebkowym. Prezbiterium zostało wyodrębnione od nawy głównej ostrołukowym łukiem tęczowym, z profilowaną belką tęczową, na której znajduje się barokowy krucyfiks. Korpus główny świątyni nakrywa dach dwuspadowy, przechodzący od strony wschodniej w wielopołaciowy. Nad zakrystią znajduje się dach pulpitowy, a nad kruchtą wielopołaciowy. Kościół opięto masywnymi szkarpami przedzielonymi ostrołukowymi oknami z opaskami. Zachodnia, barokowa fasada zwieńczona została szczytem ze spływami, rozczłonkowanym gzymsem i pilastrami.

We wnętrzu znajduje się m. in. ołtarz główny z obrazem Matki Boskiej z Dzieciątkiem z 1 poł. XVII w. Wizerunek w XVIII w. ozdobiony srebrną sukienką i kilkoma wotami, które świadczą o dawnym kulcie. W XIX w. i na pocz. XX w. wizerunek określano, jako cudowny, zaznaczając, iż kult istnieje od niepamiętnych czasów. Nabożeństwa przetrwały do dziś. Z dawnego wyposażenia zachował się późnorenesansowy nagrobek rodziny Sobockich: Dobrogosta (1576 r.) i jego żony Anny (1601 r.) wykonany z piaskowca, z bogatą dekoracją rzeźbiarską.

Na uwagę zasługuje otoczenie kościoła, zwłaszcza stojąca obok niego barokowa dzwonnica z 2 pol. XVIII w. Wzniesiona na rzucie ośmiokątnym składa się z sześciu masywnych kolumnowych arkad wspierających wielopołaciowy dach pokryty dachówką. Całość otoczona jest niskim, kamiennym murem powstałym w tym samym okresie co dzwonnica. W murze znajdują sie dwie barokowe bramy. W zachodniej części wzniesiono wysoką, dwudzielną bramę przejazdową. Murowana i otynkowana, ujęta pilastrami, zwieńczona jest masywnym gzymsem z daszkiem pokrytym dachówką. Druga brama, od wschodu, jest znacznie niższa i węższa. Na cmentarzu przykościelnym zachował się późnoklasycystyczny nagrobek właściciela Soboty Ignacego Łaszkowskiego.

Zabytek dostępny. Możliwość zwiedzania wnętrza świątyni po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym. Bliższe informacje oraz godziny Mszy Św. podane są na stronie internetowej Archidiecezji Poznańskiej, www.archpoznan.pl

oprac. Radomiła Banach, OT NID w Poznaniu, 18-11-2015 r.