Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

zespół kościoła parafialnego pw. Najświętszego Serca Jezusa - Zabytek.pl

zespół kościoła parafialnego pw. Najświętszego Serca Jezusa


kościół 1907 - 1909 Smolice

Adres
Smolice, 1

Lokalizacja
woj. wielkopolskie, pow. krotoszyński, gm. Kobylin - obszar wiejski

Zespół kościelny w Smolicach pochodzący z początku XX w.fundacji hr.Heleny v.

Ziethen stanowi jednolity stylowo kompleks połączony kompozycyjnie z neobarokową rezydencją. Bryła kościoła z wysoką wieżą stanowi mocny akcent zarówno założenia pałacowo-parkowego jak i dominantę architektoniczną miejscowości. Prezentuje wybitne walory architektury oraz dobrze zachowany układ przestrzenny a także dużą wartość historyczną.

Historia

Książę Henryk Brodaty w 1233 r. nadał Smolice Hugonowi z rodu Łodziów. W1258 r. były własnością benedyktynów z Lubinia. W XIV w. Smolice uzyskały własny kościół z fundacji klasztoru lubińskiego. Była to świątynia drewniana, nosiła prawdopodobnie tytuł św. Wojciecha. Pierwsza pisemna informacja o kościele pochodzi z 1407 r. W XV w. Smolice stały się własnością rodu Smolickich, którzy w 1446 r. ufundowali nowy kościół parafialny, w miejsce starego, także drewniany. Następnie wieś znajdowała się w rękach: Siedleckich, Konarzewskich i Siewierskich, a od ok. 1618 r. dobra przechodzą w ręce Rogalińskich. W drugiej połowie XVI w. na terenach południowej Wielkopolski zaczęła się gwałtownie szerzyć reformacja. Protestanccy właściciele Smolic, Siewierscy, oddali dotychczasowy kościół parafialny w ręce wyznawców luteranizmu. Nowy właściciel Smolic, Władysław Rogaliński, kasztelan nakielski, w 1648 r. odebrał kościół protestantom i przywrócił go katolikom. Kolejnym właścicielem Smolic został Antoni Umiński, zięć Romana Rogalińskiego, który kupił je w 1746 r. Ostatnim właścicielem Smolic z tej rodziny był generał Jan Nepomucen Umiński, któremu władze pruskie skonfiskowały majątek na pocz. l. 30 XIX w. W 1860 roku nowym właścicielem został Erazm Stablewski, którego syn Władysław sprzedał swoje majątki Samsonowi Wollerowi w 1875 roku. Po śmierci Wollera w 1900 roku majątek odziedziczyły jego dwie córki - Helena i Otylia, które w 1901 r. podzieliły między siebie schedę po ojcu. Helena, od 1893 r. żona hrabiego Leopolda von Ziethena z Nysy odziedziczyła Smolice. To ona w l. 1907-1909 kosztem 250 tys. marek ufundowała nowy neobarokowy kościół murowany. Autorami projektu architektonicznego byli Gaze i Bottcher z Wrocławia. Nowy kościół nie został zbudowany na miejscu starego, lecz w pewnej odległości w kierunku pn. od niego. Stary kościół został całkowicie rozebrany. W miejscu, gdzie stał uprzywilejowany ołtarz wielki starego kościoła, znajduje się krzyż kamienny postawiony w roku 1909. Helena, będąc pochodzenia żydowskiego, uciekła ze Smolic przed Niemcami w 1940 roku, a jej prochy spoczęły w 1975 r. obok męża w ufundowanym przez nią kościele w Smolicach. Równocześnie z kościołem zbudowane zostały w narożnikach cmentarza kościelnego od strony pn.-wsch., dwa pawilony, ogrodzenie z bramami i plebania.

Opis

Smolice leżą ok. 5 km na zachód od Kobylina, ok. 23 km na zach. od Krotoszyna, przy drodze krajowej Ostrów-Lubin i nieczynnej linii kolejowej Kobylin-Rawicz. Zespół kościoła położony jest w pd.-wsch. części wsi, w północnym narożniku parku pałacowego, wydzielony z niego ceglanym murem. Jego główny element stanowi kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa, wokół którego rozciąga się cmentarz, oraz plebania, położona po drugiej stronie drogi, otoczona murem.

Otynkowany, neobarokowy kościół wzniesiony został na pocz. XX wieku przez hrabinę von Ziethen, wg projektu architektów Gaze i Bottchera z Wrocławia. Zbudowany na planie krzyża łacińskiego, jest murowaną, trójnawową świątynią, ze słabo wyodrębnionym transeptem i zamkniętym półkolistą absydą prezbiterium. Do prezbiterium przylegają od pn. i pd. koliste przybudówki, mieszczące zakrystię i lożę. Fasadę kościoła stanowi czterokondygnacyjna wieża, zakończona kulą z krzyżem, flankowana kwadratowymi kruchtami bocznymi. Główne wejście do kościoła znajduje się w 46 - metrowej wieży, od zachodniej strony kościoła i ma postać rozbudowanego portalu kolumnowego ze stojącą figurą Chrystusa w zwieńczeniu. Wnętrze sklepione kolebkowo, na skrzyżowaniu naw i transeptu znajduje się kopuła. Nawa główna i transept nakryte są dachami dwuspadowymi z dwukondygnacyjnymi wolutowymi szczytami, niższe nawy boczne dachami pulpitowymi a prezbiterium dachem półstożkowym. Loża, zakrystia, kruchty boczne zwieńczone są kopułami z latarnią. Na skrzyżowaniu naw i transeptu znajduje się sygnaturka. Wieża nakryta hełmem z latarnią. Dachy kryte dachówką, kopuły blachą. Elewacje bogato zdobione lizenami i pilastrami kompozytowymi, z oknami o zróżnicowanych kształtach, częściowo w opaskach z kluczami. W oknach witraże z przedstawieniami figuralnymi, ufundowane w 1913 roku przez hrabinę, a wykonane w pracowni Kharda w Charlottenburgu. W czterech największych znajdują się postacie fundatorów kościoła.

Warte uwagi jest wyposażenie kościoła, zwłaszcza ołtarz główny, wykonany z drewna polichromowanego i złoconego. Ołtarz zdobią dwa zamienne obrazy: Serca Pana Jezusa z 1915 r. oraz Matki Boskiej Smolickiej, prawdopodobnie z końca XIV w. Równocześnie z kościołem zbudowane zostały w narożnikach cmentarza kościelnego od strony pn-wsch., dwa pawilony, kryte czerwoną dachówką. Jeden pawilon miał być kostnicą, drugi magazynem sprzętu kościelnego. Cały cmentarz został zamknięty murem z cegły otynkowanej, nakrytym daszkami pulpitowymi. W murze znajdują się dwie żelazne bramy i jedna żelazna furtka prowadząca do pałacowego parku. Na zach. od kościoła znajduje się plebania, położona w dużym ogrodzie otoczonym murem. Murowany, otynkowany, jednokondygnacyjny budynek ozdobiony jest na osiach elewacji pn. i wsch. dwukolumnowymi portykami z balkonami oraz wystawkami w partii mansardowego dachu. Otwory okienne zamknięte łukiem pełnym, mansardowy dach kryty dachówką. Plebania nawiązuje stylistycznie do architektury kościoła.

Dostępność obiektu: Msze św. w niedziele o 8.00 i 10.30, w dni powszednie o 18.00, biuro parafialne czynne jest w dni powszednie po Mszy św.

Oprac. Beata Marzęta, OT NID w Poznaniu, 17.11.2014 r.