Historia

Miejscowość wzmiankowana  w 1479 roku jako własność rodziny Czyżowskich, w których rękach pozostawała do około połowy XVIII wieku. Kolejno właścicielami byli Szczepanowscy i przed 1789 rokiem Wiercińscy. Józefowi Wiercińskiemu przypisuje się budowę obecnego dworu, być może w miejscu starszego. Kolejnymi właścicielami byli Baczyńscy do 1935 roku. Baczyńscy sprzedali Śmiłów Firmie Aleksander Janasz i synowie - Dańków. Po 1945 roku majątek upaństwowiono przeznaczając na siedziby różnych instytucji jak komisariat milicji obywatelskiej, świetlica, biura miejscowej stacji hodowli roślin czy mieszkania dla pracowników rolnych. Dwór i park uległy dewastacji. W 1986 roku dwór z resztką parku nabyli Bogdan i  Janina z Wągrowskich - Szczerbowska. Obecnie obiekt po remoncie i wyposażeniu jest prywatnym muzeum wnętrz dworskich. Do właścicieli dworu od niedawna należy oficyna. Zabytkowy spichlerz położony jest na terenie gospodarstwa Stacji Ochrony Roślin.

Opis

Zespół dworski usytuowany po północnej stronie drogi Przybysławice - Chrapanów stanowi wyodrębniony obszar dawnego gospodarstwa. Dwór usytuowany pośród pozostałości parku, barokowy, wzniesiony na rzucie prostokąta na osi wschód-zachód.  Korpus główny do którego krótszych boków dostawiono mniejsze aneksy. Przed elewacją frontową, południową  czterokolumnowy portyk  silnie wysunięty przed elewację.  W elewacji ogrodowej, północnej sześciokolumnowy portyk wgłębny.  Dwór w części środkowej nakryty dachem mansardowym - polskim o dolnej połaci zaklęśniętej, w której cztery symetrycznie rozmieszczone po obu stronach portyku naświetla - wole oczy. Aneksy  i  ryzalit od frontu nakryte odrębnymi dachami dwuspadowymi. Elewacja frontowa dziesięcioosiowa, z ryzalitowym silnie wysuniętym portykiem na osi. Portyk zwieńczony trójkątnym szczytem obwiedzionym profilowanym gzymsem z fryzem kostkowym. Elewacja frontowa podzielona pilastrami przy narożach i w głębi portyku. Na elewacji frontowej aneksów  płycinowe blendy okienne. Wszystkie elewacje wieńczy wyładowany, profilowany gzyms. Układ przestrzenny dwutraktowy z sienią i salonem na osi środkowej. Pomieszczenia w układzie amfiladowym. Oficyna usytuowana po wschodniej stronie drogi do gospodarstwa  w linii muru ogrodzenia terenu dawnego gospodarstwa. Murowana, na rzucie prostokąta frontem zwrócona na zachód, piętrowa, nakryta dachem dwuspadowym z naczółkiem. Oś elewacji stanowi piętrowy ryzalit z parą rozstawionych kolumn w przyziemiu i balkonem na piętrze. Wnęka balkonowa na piętrze ostrołukowa, oprofilowana. Ryzalit nakryty odrębnym dachem dwuspadowym. Kondygnacje wszystkich elewacji oddzielone gzymsem kordonowym i  zwieńczone profilowanym gzymsem. Spichlerz usytuowany wśród zabudowań gospodarczych na północny wschód od dworu. Murowany, frontem zwrócony na północ, założony na planie wydłużonego prostokąta, parterowy, nakryty dachem dwuspadowym z dymnikami pierwotnie kryty gontem. Od frontu podcienie z wystawkami po bokach. Na osi podcienia dwuskrzydłowa brama  do sieni przejazdowej, osłonięta okapem wspartym na kolumnach doryckich. Park Z dawnego założenia parkowego pozostało kilka okazów starodrzewu w tym jeden pomnikowy. Park jest obecnie rekonstruowany.

Własność prywatna - Muzeum wnętrz dworskich. Możliwość zwiedzania po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym.

Oprac. Marek Juszczyk, 07.12.2014 r.

Bibliografia

• Stec-Kwaśniewicz J., Śmiłów - przeszłość i współczesność. Na marginesie wycieczki szkoleniowej, (w:) Zeszyty Przewodnickie Koła Przewodników PTTK w Sandomierzu, Nr 6, Sandomierz 2011.