z widocznym podziałem na część mieszkalno-reprezentacyjną, gospodarczą i kolonię mieszkalną dla pracowników folwarku.

Historia

Wieś Słucz założył na terenach nadanych przez księcia mazowieckiego Janusza I Sądek z Ostrowów i Roman przed 1429 rokiem. W 1437 r. wieś przeszła na własność Świętosława Goliasza z Łęgu, marszałka książęcego, a następnie aż do końca XVII w. należała do potomków jego bratanków. W latach 1695-1696 weszła w skład dóbr szczuczyńskich Stanisława Antoniego Szczuki, podkanclerzego litewskiego. W XVIII w. była własnością najpierw Gabriela Szpilewskiego-Neronowicza i jego spadkobierców (1713-1762), a później Potockich. W 1789 r. Słucz kupił Józef Łączyński i przekazał w spadku synowi Augustynowi, który sprzedał wieś Downarowiczom (1800-1860). Ok. 1870 r. majątek nabył Leon Choynowski dla swego syna Józefa, który wzniósł tutaj dwór (1894) oraz zachowane do dziś zabudowania folwarczne (1. ćw. XX w.) i założył park. Jego spadkobierca, syn Witold, objął folwark w 1928 r. i zarządzał nim do 1939 r., kiedy został zamordowany przez żołnierzy Armii Czerwonej. W czasie II wojny światowej Niemcy wysadzili w powietrze gorzelnię. Po wojnie folwark upaństwowiono i utworzono w nim PGR, a następnie podporządkowano Państwowemu Ośrodkowi Hodowli Zarodowej w Grabowie. W latach 50. XX w. odbudowano gorzelnię, rozbudowano dwór, a na terenie założenia wzniesiono nowe budynki gospodarcze. Obecnie dwór pozostaje nie użytkowany, większość budynków gospodarczych wykorzystywana jest zgodnie z pierwotnym przeznaczeniem (chów zwierząt, magazyny płodów rolnych), d. gorzelnia i czworaki służą jako budynki mieszkalne.

Opis

Założenie folwarczne usytuowane jest we wsch. części wsi. Od zach. ogranicza je droga Wąsosz ¬- Radziłów, a od pd. rzeka Matlak. Dwór neoklasycystyczny.

Kompozycja zespołu jest zwarta, geometryczna, zaplanowana na rzucie prostokąta. Składa się z trzech części: założenia dworsko-ogrodowego, usytuowanego w pd. części zespołu, położonego od niego na pn. podwórza folwarcznego otoczonego zabudowaniami gospodarczymi oraz kolonii mieszkalnej dla robotników folwarcznych, usytuowanej na zach. od dworu, ulokowanej wzdłuż drogi dojazdowej do zespołu, łączącej się z drogą Wąsosz - Radziłów. Centrum zespołu stanowi murowany neoklasycystyczny dwór z 1894 r., piętrowy w części środkowej i parterowy w bocznych partiach, skierowany fasadą na pn.-zach., rozbudowany w latach 50. XX w. Przed dworem usytuowany jest gazon i podjazd, a za dworem widoczne są pozostałości parku (głównie klony jesionolistne i pospolite, wierzby kruche, jesiony wyniosłe, dęby szypułkowe i topole berlińskie). Tutaj znajdowały się pierwotnie również ogrody kwiatowe i warzywne oraz sad. Część gospodarcza założenia rozplanowana została wokół prostokątnego dziedzińca, otwartego od strony dworu, czyli pd.-wsch. Od zach. ograniczają go dwie ceglano-kamienne obory na rzucie wydłużonych prostokątów (1. ćw. XX w.), w tym jedna zrujnowana, a druga odbudowana w 1956 roku. Północną granicę zespołu wyznaczają połączone ze sobą dwie stodoły i dwukondygnacyjny spichlerz (XIX-XX w.), wymurowane z kamienia polnego, założone na rzucie wydłużonego prostokąta oraz niewielka kamienno-ceglana stajnia (1. ćw. XX w.). We wsch. części założenia usytuowana jest murowana z kamienia i cegły, otynkowana gorzelnia z ceglanym kominem (1 ćw. XX w.), odbudowana w latach 50. XX w. oraz magazyn spirytusu zbudowany z kamienia polnego. Wzdłuż drogi dojazdowej oraz łączącej się z nią drogi Wąsosz-Radziłów położone są cztery czworaki (1. ćw. XX w.) - parterowe budynki na rzutach prostokątnych z przybudówkami w krótszych elewacjach, murowane z cegły, w większości zmodernizowane. Wokół dworu zachowały się fragmenty ogrodzenia i bramy w postaci ceglanych słupów, zapewne połączonych pierwotnie metalowymi przęsłami.

Dostęp do obiektu ograniczony. Własność prywatna.

Oprac. Aneta Kułak, OT NID w Białymstoku, 06-12-2015 r.