Stanowi materialne świadectwo obecności cesarza Francuzów w Wielkopolsce w 1807 roku, a zarazem wyraz nadziei mieszkańców miasta na zwycięski przebieg kampanii rosyjskiej rozpoczętej w 1812 roku i odrodzenie niepodległości Rzeczpospolitej.

Historia

Wieś Ślesin od 1231 r. do końca XVIII w. była własnością biskupów poznańskich z nadania księcia Konrada Mazowieckiego. W 1358 r. Ślesin uzyskał prawa miejskie, lecz mimo korzystnego położenia geograficznego nie rozwinął się i utrzymał wiejski charakter. Po Kongresie Wiedeńskim w 1815 r. i utworzeniu Królestwa Polskiego Ślesin znalazł się pod zaborem rosyjskim. Dopiero w XIX w. nastąpił powolny rozwój miasta oparty na handlu. Na organizowanych w mieście w ciągu roku ośmiu jarmarkach odbywały się głównie spędy bydła. Pod koniec XIX w. miasto wyspecjalizowało się w handlu i hodowli gęsi, eksportowanych na teren pobliskiego zaboru pruskiego. Mimo utraty praw miejskich w 1870 r. (przywrócono je dopiero w 1921 r.) miejscowość nadal się rozwijała. Specyfiką handlu bydłem, gęsiami i trzodą chlewną pod koniec XIX w. i w czasie okresu międzywojennego było posługoiwanie się przez lokalnych handlarzy hermetycznym żargonem, zwanym kminą ochweśnicką.

Łuk triumfalny w Ślesinie wzniesiony został w 1812 r. według lokalnej tradycji na cześć Napoleona Bonaparte. W intencji fundatorów budowla miała powitać cesarza w trakcie jego oczekiwanego przejazdu przez Ślesin po zakończeniu, jak powszechnie przewidywano, zwycięskiej kampanii wojennej w Rosji. Rozpoczęta 24 czerwca 1812 r. wojna z Rosją, zwana drugą wojną polską, mimo zdobycia Moskwy zakończyła się klęską wojsk francuskich. Pośpieszny powrót Napoleona do Francji (przybywszy 10 grudnia do Warszawy, udał się niezwłocznie do Paryża, by formować nową armię) uniemożliwił spełnienie życzeń o jego ceremonialnym przejściu pod ślesińskim łukiem.

Istnieje kilka hipotez na temat genezy i przeznaczenia budowli. Za jej fundatora uznaje się m. in. ówczesnego właściciela miasta oraz majątku w pobliskich Piotrowicach — Walichnowskiego (Walkanowskiego?) herbu Wieruszowa, którego intencją miało być wzniesienie łuku na cześć Fryderyka Augusta I Wettyna, władcy Księstwa Warszawskiego powołanego w 1806 r. przez Napoleona. Według innych przekazów łuk miał być poświęcony bratu Napoleona, admirałowi Hieronimowi Bonaparte, uczestnikowi wojny z Prusami w 1806 r., późniejszemu królowi Westfalii.

Łuk triumfalny w Ślesinie przetrwał bez uszczerbku ponad sto pięćdziesiąt lat, aż do 1972 roku, kiedy został mocno uszkodzony przez samochód ciężarowy. Budowla została rozebrana i odbudowana w latach 1976-77. Po kolizji w 1972 r. zmieniony został układ komunikacyjny i od tej pory przez środkową, główną arkadę przebiega tylko jeden, południowy pas drogi, natomiast północny ją omija. W 2012 r. łuk został odrestaurowany i przemalowany na pierwotny, piaskowy kolor (w latach 1977-2011 utrzymywany był w błękitnej kolorystyce). 16 września 2012 r. w stuletnią rocznicą kampanii rosyjskiej po teatralnym odtworzeniu przez historyczną grupę rekonstrukcyjną przejazdu cesarza przez łuk odsłonięto w pobliskim parku nad brzegiem Jez. Ślesińskiego wykonane z brązu popiersie Napoleona.

Opis

Łuk triumfalny w Ślesinie, zwany przez mieszkańców miasta Bramą Napoleona, zlokalizowany jest w zach. części miasta, przy drodze prowadzącej do Sompolna, w pobliżu kanału Ślesińskiego łączącego Jezioro Ślesińskie z Jez. Mikorzyńskim. Wzniesiony został z cegły i otynkowany. Ma formę zwieńczonej figurą orła księstwa Warszawskiego, półkoliście zamkniętej arkady, z dwoma analogicznymi niższymi przejściami dla pieszych po bokach. Otwory arkady flankowane są białymi lizenami, uproszczonymi do geometrycznej prostokątnej formy, stylizowanymi na jońskie kolumny z wolutowymi kapitelami. Ponadto zwornik łuku arkady centralnej ozdobiony został małą, czterolistną rozetą. Na ścianie zach. łuku nad pd. przejściem widnieje tablica z napisem „ŁUK TRIUMFALNY / ZBUDOWANY / PRZEZ MIESZKAŃCÓW / ŚLESINA W 1812 ROKU / KU CZCI NAPOLEONA”.

Łuk dostępny dla zwiedzających z zachowaniem ostrożności.

Oprac: Tomasz Łuczak, 28-12-2017 r.