Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

zespół dworsko-parkowy - Zabytek.pl

zespół dworsko-parkowy


dwór 1. poł. XIX w. Skoraczew

Adres
Skoraczew, 1

Lokalizacja
woj. wielkopolskie, pow. średzki, gm. Nowe Miasto nad Wartą

Zespół dworski w Skoraczewie, na który składają się XIX-wieczny dwór rozbudowany w XX w., park oraz folwark, stanowi przykład wielkopolskiej rezydencji ziemiańskiej, której właściciele zaangażowani byli nie tylko w działalność gospodarczą, ale również patriotyczną i społeczną.

W chwili obecnej niestety należy go postrzegać jako jeden z licznych w Wielkopolsce materialnych reliktów polskiego dziedzictwa ziemiańskiego zagrożonych unicestwieniem.

Historia

Wieś Skoraczew została wzmiankowana w dokumentach już w 1397 roku. W r. 1436 stanowiła własność Jana Skoraczewskiego herbu Wczele. W XVI w. majątek należał do Chwałkowskich, w XVII do Kosińskich, w XVIII Czyżewskich, Wierusz-Kowalskich, Dramińskich i Sczanieckich, w XIX Błeszyńskich i od 1872 r. — Krajewskich. W rękach tej ostatniej, zasłużonej sześcioma stuleciami służby dla Rzeczypospolitej i Kościoła rodziny pozostał Skoraczew aż do 1939 roku. Przed II wojną światową nowocześnie wyposażony majątek Skoraczew specjalizował się w uprawie buraka cukrowego oraz hodowli bydła rasy wschodniofryzyjskiej. Ostatni właściciel Skoraczewa, Tadeusz Krajewski (ur. 1884), został zamordowany przez Rosjan w 1945 roku w trakcie próby powrotu do majątku. Jego dwie córki były żołnierkami Armii Krajowej: Elżbieta (ur. 1923) zginęła w 1944 roku w niemieckim obozie zagłady Auschwitz-Birkenau , natomiast Halina (ur. 1924) zmarła w 1944 roku po powstaniu warszawskim w niemieckim obozie jenieckim Altengrabow. W czasie II wojny światowej po wywłaszczeniu i wysiedleniu Krajewskich przez Niemców majątkiem zawiadował niemiecki treuhandler (urzędowy zarządca) bałtyjskiego pochodzenia von Harpe. Po 1945 r. majątek został zawłaszczony przez Skarb Państwa.

Niewielki pierwotny parterowy dwór został w latach osiemdziesiątych XIX wieku powiększony przez jego ówczesnego właściciela, a zarazem budowniczego — Celestyna Krajewskiego, poprzez dobudowę do jego krótszej fasady okazałego skrzydła, w którym umieszczono główne wejście do dworu. Zapewne w 1937 r. kolejny właściciel, Tadeusz Krajewski, znacznie powiększył nowe skrzydło, dublując jego fasadę i umieszczając w nowej kolumnowy portyk wspierający balkon pierwszego piętra. W latach 80-tych XX w. przeprowadzono remont generalny korpusu głównego nowej części dworu. W pierwotnym, starym dworze nie prowadzono żadnych prac remontowych, co bardzo negatywnie odbija się na jego obecnej kondycji. Po 1945 r. ponadto rozebrano szereg budynków wchodzących w skład zespołu: oranżerię, oficynę, kotłownię gorzelni, chlewnię oraz stodołę. Wycięto także zadrzewienie pn. części parku, przylegającej do folwarku od pd. i pd. wschodu.

Opis

Wieś Skoraczew położona jest w odległości ok. 10 km na pd. wsch. od Nowego Miasta nad Wartą. Zespół dworsko-parkowo-folwarczny usytuowany jest w pn. zach. części wsi. Do położonego w pn. zach. części parku dworu prowadzi podjazd łączący go z drogą wiejską biegnącą wzdłuż wsch. granicy zespołu. Dwór usytuowany jest elewacją frontową w kierunku wschodnim. Jego rozbudowaną bryłę tworzy wzniesiony w l. 80-tych XIX w. na planie prostokąta parterowy stary dwór, murowany z cegły i otynkowany, usytuowany na osi wsch. zach., kryty dwuspadowym naczółkowym dachem z dachówką karpiówką. Wejście główne starego dworu, do którego prowadzą murowane schody, usytuowane jest w jego elewacji południowej. Od wsch. przylega do niego dwukondygnacyjna i podpiwniczona bryła nowej części dworu, dobudowana w 1937 r., kryta płaskim dachem. Jej siedmioosiową elewację frontową akcentuje trójosiowy pozorny ryzalit zwieńczony tympanonem ozdobionym panoplium z herbem na tle promieniście ułożonego białego oręża. Poprzedza go wsparty na zdwojonych kolumnach murowany ganek, na którego dachu położony jest taras obwiedziony murowaną balustradą. Część wnętrz parteru została całkowicie przekształcona na mieszkania.

Do pd. boku parku krajobrazowego przylegały niegdyś ogród oraz sad. Na północ od parku położone jest rozległe podwórze folwarczne otoczone budynkami gospodarczymi wzniesionymi gł. w 4 ćw. XIX wieku.

Obiekt dostępny dla zwiedzających z zewnątrz.

Oprac. Tomasz Łuczak, 16.11.2015 r.