Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół, ob. parafialny pw. Znalezienia Krzyża - Zabytek.pl

kościół, ob. parafialny pw. Znalezienia Krzyża


kościół XVI w. Skoczów

Adres
Skoczów, Szpitalna 2

Lokalizacja
woj. śląskie, pow. cieszyński, gm. Skoczów - miasto

Przykład historycznego, kilkukrotnie przekształcanego zespołu przytułku miejskiego, funkcjonującego w sąsiedztwie Skoczowa nieprzerwanie od momentu założenia przypuszczalnie w k.

XIV w. aż do okresu II wojny światowej.

Historia

Pierwsze przekazy źródłowe dotyczące szpitala, a właściwie przytułku w Skoczowie pochodzą z 1484 r., ale przypuszcza się, że dzieje tego założenia sięgają k. XIV w., tj. okresu lokacji miasta. Zarówno sam budynek przytułku, jak i towarzysząca mu kaplica, aż do 1 poł. XVIII w. były obiektami drewnianymi. W 1718 lub 1719 r. najprawdopodobniej oba drewniane obiekty uległy zniszczeniu wskutek pożaru. W 2 poł. XVIII obiekty odbudowano jako murowane. Na pocz. XIX w. w miejscu XVIII-w. budynku szpitalnego wzniesiono nowy, parterowy obiekt, być może z wykorzystaniem jego pozostałości. W 1870 r. cały zespół poddano przebudowie, w ramach której m.in. ówczesną, drewnianą wieżę kościelną zastąpiono budowlą murowaną, natomiast budynek szpitalny nadbudowano o kolejną kondygnację. W 1945 r. wskutek działań wojennych zniszczeniu uległa konstrukcja dachu kaplicy. W 1952 r. budynek szpitalny przeznaczono na mieszkania. W 1958 r. Jan Kawulok wykonał we wnętrzu kościoła polichromie z przedstawieniem scen z historii Krzyża Świętego oraz z życia św. Jana Sarkandra, który został ochrzczony w 1576 r. w tejże świątyni. W 1981 w. w kościele ustanowiono parafię Znalezienia Krzyża Świętego. Od 1988 r. w budynku d. szpitala mieści się plebania.

Opis

Zespół d. szpitala, usytuowany u zbiegu ul. Szpitalnej i Mickiewicza, w niewielkim oddaleniu od granic historycznego miasta lokacyjnego, składa się z ulokowanego od wsch. budynku d. kaplicy (ob. kościoła par.) oraz przylegającego do niego od zach. budynku d. szpitala (ob. plebanii).

Kościół jest obiektem orientowanym, murowanym z cegły, jednonawowym, wzniesionym na rzucie wydłużonego prostokąta, zamkniętego od wsch. trójbocznym prezbiterium, z zakrystią od pn. na rzucie zbliżonym do kwadratu oraz niewielką kruchtą na planie prostokąta, usytuowaną przy elewacji pd. Przysadzista, zwarta, jednokondygnacyjna bryła kościoła kryta jest dachem wielospadowym pokrytym blachą. Poszczególne elewacje opracowane zostały w sposób analogiczny jako symetryczne, tynkowane, z wyodrębnionym cokołem licowanym współczesnymi płytkami z piaskowca, oraz belkowaniem złożonym z prostego fryzu zwieńczonego profilowanym gzymsem. Duże, zamknięte łukiem pełnym, otwory okienne ujęte są profilowanymi opaskami, z kolei otwór wejściowy w pd. ścianie kruchty zamknięty łukiem pełnym nadwieszonym na profilowanych ościeżach.

Wnętrze świątyni składa się z nawy sklepionej kolebkowo oraz oddzielonego od niej ścianą tęczową prezbiterium, sklepionego kolebkowo, a w apsydzie konchowo. Skromny wystrój wnętrza składa się z prostego gzymsu, pilastrów wspierających łuk tęczowy oraz zespołu polichromii wykonanych przez Jana Kawuloka, przedstawiających sceny z historii Krzyża Świętego oraz z życia św. Jana Sarkandra. W zach. części nawy znajduje się chór muzyczny wsparty na neoromańskich kolumnach z głowicami kostkowymi. Wśród zabytkowego wyposażenia kościoła zachowała się barokowa ambona oraz kamienna chrzcielnica z 1576 r.

Przylegający do kościoła od zach. budynek ob. plebanii jest obiektem murowanym z cegły, wzniesionym na rzucie prostokąta, jednopiętrowym, zwróconym frontem ku pd. (ku ul. Szpitalnej), krytym niskim dachem siodłowym, zwieńczonym od strony kościoła czworoboczną wieżą krytą hełmem namiotowym. Symetryczne, przypuszczalnie wtórnie przekształcone rozplanowanie obiektu składa się z dwóch traktów pomieszczeń przedzielonych wzdłużnie na osi rodzajem sieni przelotowej z klatką schodową na piętro oraz poprzecznie wąskim korytarzem. Poszczególne elewacje opracowane analogicznie, jak elewacje kościoła, z wyodrębnionym cokołem oraz gzymsem wieńczącym. Elewacje pd. i pn. rozwiązano symetrycznie jako pięcioosiowe, z rozmieszczonymi na osi otworami drzwiowymi, ujętymi po bokach otworami okiennymi, odpowiednio w przyziemiu zamkniętymi łukiem pełnym, natomiast na piętrze prostokątnymi.

Kościół dostępny bezpośrednio przed i po nabożeństwach. Budynek d. szpitala dostępny z zewnątrz.

oprac. Agnieszka Olczyk, OT NID w Katowicach, 21-04-2017 r.

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_24_BK.94693, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_24_BK.313282