Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

cmentarz żydowski - Zabytek.pl

cmentarz żydowski


cmentarz żydowski XVIII w. Sieniawa

Adres
Sieniawa

Lokalizacja
woj. podkarpackie, pow. przeworski, gm. Sieniawa - miasto

Sieniawa otrzymała prawa miejskie w 1676 roku i już kilka lat później osiedliła się tu spora grupa Żydów.

Niedługo potem żydowska społeczność założyła swój cmentarz około 600 metrów na północny zachód od rynku, przy obecnej ul. Zielonej. Dzięki wsparciu właściciela miasta pod koniec XVII wieku Żydzi posiadali drewnianą synagogę. W 1702 roku społeczność liczyła już 46 rodzin i z biegiem czasu rozrastała się. W 1765 roku w mieście zamieszkiwało 1045 Żydów. 

Na XIX wiek przypada okres prężnego rozwoju sieniawskiej gminy żydowskiej. W pierwszej połowie wieku miasto stało się znaczącym ośrodkiem chasydzkim. Szczególnie rozsławił go cadyk Jecheskel Szraga Halberstam, syn Chaima Halberstama z Sącza, który osiadł w Sieniawie w 1856 roku. W 1898 roku został pochowany na miejscowym cmentarzu, a nad jego nagrobkiem wzniesiono ohel. 

Mimo pożaru w 1889 roku i emigracji części ludności w 1900 roku sieniawska gmina żydowska liczyła 3263 Żydów. W dwudziestoleciu międzywojennym Żydzi stanowili około 56% wszystkich mieszkańców miasta. Ich liczba zwiększyła się jesienią 1939 roku, kiedy Sieniawa znalazła się pod okupacją sowiecką i osiedliło się tu wielu uchodźców z terenów zajętych przez Niemcy. 

22 czerwca 1941 roku Sieniawa znalazła się pod okupacją niemiecką. W czasie drugiej wojny światowej ohel cadyka Halberstama został zniszczony, a cały cmentarz zdewastowany. W maju 1943 roku Niemcy przeprowadzili na cmentarzu egzekucję 600 Żydów pozostałych w mieście po akcjach wysiedleńczych. Rok później zwłoki ofiar zostały skremowane, aby zatrzeć ślady zbrodni. 

Po wojnie cmentarz był zaniedbany. Mimo to na powierzchni 0,9 hektara przetrwało ponad 650–700 nagrobków, spośród których najstarszy pochodzi z 1686 roku. Wiele macew posiada bogate zdobienia, inskrypcje zostały często wyrzeźbione wypukło. Część z nich ma ślady polichromii. W 1970 roku cmentarz został ogrodzony metalową siatką, a jego teren uporządkowano. Ogrodzenie to objęło tylko jednak część terenu (0,68 hektara), a obszar poza nim użytkowano, jako pola uprawne. W 1978 roku odbudowano ohel nad grobem cadyka Halberstama. 

W 1989 roku cmentarz został wpisany do rejestru zabytków pod nr A-830 z dn. 18.12.1989. 

Na początku XXI wieku do Sieniawy w ramach projektu Gidonim przyjechali izraelscy uczniowie ze szkoły Reut w Jerozolimie. Przeprowadzili prace porządkowe na cmentarzu oraz zinwentaryzowali nagrobki na jego terenie. Pojawiło się również nowe ogrodzenie, tym razem w historycznych granicach. W 2018 r. na części macew grupa młodzieży żydowskiej uczytelniła inskrypcje na macewach (pomalowała je czarną i białą farbą). Fotografie z prac oraz spis nagrobków jest dostępny na stronie internetowej http://www.gidonim.com/galleries/galleries-2/cemeteries/seniawa-cemetery/ [dostęp: 12.09.2020].

Właściciel praw autorskich do opisu: Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN

Rodzaj: cmentarz żydowski

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_18_CM.2597, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_18_CM.94522