Jest jednym z nielicznych tego typu obiektów zachowanych na Lubelszczyźnie i stanowi cenne źródło do poznania rezydencji obronnych typu gródki stożkowate.

Usytuowanie i opis

Grodzisko o nazwie lokalnej "Zamczysko" lub „Horodysko”, położone jest około 1,5 km na północ od zwartej zabudowy wsi Siedliszcze i około 400 m na południe od koryta rzeki Mogielnicy, przy drodze polnej, wśród podmokłych łąk i pól uprawnych.

Grodzisko zachowało się do dziś w formie pagórkowatego, nieregularnego wzniesienia o średnicy około 100 m i wysokości od podstawy około 3 m z zachowanymi pozostałościami wału i fosy jedynie od strony zachodniej i północnej. Na pozostałym odcinku ślady umocnień zostały całkowicie zatarte wskutek wywożenia ziemi na budowę drogi oraz intensywnej orki. Obecnie stanowisko jest użytkowane rolniczo (pola orne i łąka), natomiast jego centralną część oraz obrzeża północne i wschodnie zajmują pasy nieużytków porośnięte krzewami tarniny.

Historia

Wyniki badań archeologicznych w połączeniu z informacjami źródłowymi pozwoliły ustalić, że istniał w miejscowości dwór obronny na kopcu, zbudowany na przełomie XIV i XV wieku na terenie osadnictwa pradziejowego (kultura łużycka). Użytkowany był głównie w XV i XVI stuleciu, mniej intensywnie w wiekach XVII i XVIII.

Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1414 roku. W 1427 roku właścicielem wsi był Maciej Smok, stolnik ziemi chełmskiej, w 1466 roku Mikołaj Smoczek, w 1501 roku odnotowany został Olechno Korybut, a w 1535 roku Mikołaj Korybut. Wieś należała do Korybutowiczów jeszcze w połowie XVI wieku, przy końcu XVII wieku znalazła się w rękach Rzewuskich, a w 1758 roku sprzedali oni wieś Wojciechowi Węglińskiemu (Węgleńskiemu), który od króla Augusta III Sasa otrzymał przywilej lokacyjny (drugi dla miejscowości, po lokacji w 1548 roku) podnoszący Siedliszcze do rangi miasta. W rękach Węglińskich (Węgleńskich) miejscowość pozostała do 1864 roku.

W 1565 roku założenie obronne w Siedliszczu wzmiankowane było jako zamek. Wymienia go również tekst źródłowy z 1602 roku przy okazji opisu opuszczonego siedliska (dworu) Stanisława Korbutowicza położonego na terenie wsi i pól uprawnych, które ciągnęły od ogrodzenia dworu do miejsca zwanego Horodyszczem lub okopem zamkowym. Z przekazu wynika, że na pocz. XVII wieku, teren gródka był już opuszczony i nie użytkowany.

Stanowisko odkrył i wykonał wstępne rozpoznanie na przełomie lat 40-tych i 50-tych XX wieku Stanisław Skibiński, a w 1958 roku wprowadził je do literatury. Podaje on, że grodzisko jeszcze w latach 50-tych XX wieku miało w terenie formę dobrze zachowanego ziemnego czworoboku o wymiarach 90 X 90 m, widoczne były w całości: wał zewnętrzny i ślady „podzamcza”, natomiast w czasie prac melioracyjnych natrafiono tu na „basen” z okrąglaków. Jego ustalenia sprawiły, że w starszej literaturze obiekt był interpretowany przeważnie jako grodzisko wczesnośredniowieczne.

Stan i wyniki badań

Badania weryfikacyjno - sondażowe przeprowadził w 1980 roku Jerzy Cichomski. Badania sondażowe objęły powierzchnię 27 m2. Zrealizowano 3 wykopy badawcze: nr I (7,00 X 1,50 m) i nr III (4,00 X 1,50 m) założone w centralnej części grodziska, nr II (7,00 X 1,50 m) na zboczu nasypu i w fosie, oraz wykonano 35 odwiertów geologicznych na terenie całego stanowiska. Badania powierzchniowe w ramach Archeologicznego Zdjęcia Polski przeprowadził w 1980 roku Stanisław Gołub.

W trakcie badań wykopaliskowych zarejestrowanow w ykopie I średniowieczną warstwę kulturową o miąższości do 0,50 m, a pod nią warstwy nasypowe składające się z margla przemieszanego z piaskiem, gliną i humusem pierwotnym, natomiast w północnej części wykopu obiekt gospodarczy o głębokości ok. 2,00 m. W wykopie III wystąpił gruz ceglano-kamienny z okruchami zaprawy wapiennej, przypuszczalnie po obiekcie murowanym, którego ślady wystąpiły także na powierzchni w postaci fragmentów cegieł „palcówek”. W wykopie II stwierdzono, że nasyp ziemny wału zbudowany był z warstwy gliny i silnie zglinionego piasku, bez śladów jakichkolwiek konstrukcji, a pierwotne deniwelacje wynosiły w tym miejscu ponad 3 m. Nie natrafiono w wykopach ani w odwiertach na fragmenty murów „in situ”. Odwierty wykazały jednoznacznie, że obiekt powstał na naturalnej kępie margla pokrytej piaskiem. Zebrany został liczny materiał ruchomy, datowany od XIV/XV po XVIII wiek, głównie w postaci fragmentów ceramiki naczyniowej wypalanej w atmosferze redukcyjnej (dominują wśród form garnki i misy), wielu kafli płytkowych i kilkunastu miskowych. W trakcie badań znaleziono także w wykopach I i II kilka ułamków naczyń pradziejowych związanych z kulturą łużycką

Obiekt dostępny dla zwiedzających.

Oprac. Ewa Prusicka, OT NID w Lublinie, 19-11-2015 r.