podlaskim. Pełni funkcję sanktuarium, w którym otaczana jest kultem słynąca cudami gotycka szafkowa figura Matki Bożej. Budynek klasztoru charakteryzuje się dobrze zachowaną, oryginalną bryłą inspirowaną architekturą obronną. Poddany barokizacji kościół ze względu na monumentalną fasadę w typie wileńskim i bogate rokokowe wyposażenie odznacza się wyjątkowymi w skali regionu wartościami artystycznymi.

Historia

W 1593 r. Sejny kupił od rodziny Wiśniowieckich starosta przeroślski i płotewski Jerzy Grodziński. W 1602 r. przekazał te dobra Dominikanom. Około roku 1610 zakonnicy rozpoczęli budowę murowanego orientowanego kościoła, konsekrowanego w 1632 roku. Prawdopodobnie równocześnie wznoszony był murowany klasztor, być może z wykorzystaniem murów dawnego dworu Wiśniowieckich. Przylegał on do fasady kościoła, otaczając usytuowany przed nią dziedziniec. Budowę klasztoru Dominikanie ukończyli po 1690 roku. W latach 60. XVIII w. z fundacji starościny sejneńskiej Róży Strutyńskiej i jej córki Teresy Druckiej-Lubeckiej przeprowadzono przebudowę świątyni. Zburzono stare prezbiterium kościoła i na jego miejscu wzniesiono kruchtę z chórem muzycznym i dwiema wieżami, powiększając przy okazji korpus budynku o dwa przęsła. Przemurowano również okna i wprowadzono rokokowe wyposażenie (ołtarze, ambona, organy, chór muzyczny). W XVIII stuleciu ogrodzono murem cmentarz przykościelny. W 1796 r. rząd pruski skonfiskował majątek Dominikanów, a w 1804 skasował konwent przekazując kościół władzom diecezjalnym. W 1808 r. w wyremontowanym klasztorze ulokowano liceum, które w 1826 r. zostało przekształcone na seminarium duchowne. W latach 1818-1925 kościół pełnił funkcję katedry diecezji augustowskiej czyli sejneńskiej. W okresie międzywojennym w budynku d. klasztoru funkcjonowało seminarium i gimnazjum męskie, a po 1945 r. państwowa szkoła rolnicza. W 1973 r. kościół otrzymał tytuł bazyliki mniejszej. Obecnie trwa adaptacja klasztoru na cele muzealno-wystawiennicze.

Opis

Zespół usytuowany w centrum miasta, przy pn.-wsch. pierzei dawnego rynku (ob. Plac św. Agaty), u wylotu głównej ulicy Józefa Piłsudskiego. Od pn., zach. i pd. otoczony pozostałościami d. ogrodów klasztornych, ograniczonych od wsch. rzeką Marychą. Kościół wzniesiono prawdopodobnie jako gotycko-renesansowy; w 2. poł. XVIII w. został przebudowany w stylu baroku wileńskiego, co jest widoczne zwłaszcza w partii dwuwieżowej fasady. Klasztor, zachowany w oryginalnej formie, nosi cechy wczesnego, lokalnego baroku.

Zespół jest złożony z kościoła pw. Nawiedzenia NMP skierowanego fasadą ku wsch., przylegającego do niego od zach. klasztoru i cmentarza przykościelnego otoczonego murowanym ogrodzeniem. Dominantą zespołu jest kościół, wzniesiony jako trójnawowa bezwieżowa hala o fasadzie zwróconej na zach., w l. 60. XVIII w. powiększony o kruchtę i dwie wieże dostawione od wsch., co przeorientowało założenie i zwróciło je w kierunku miasta. W latach ok. 1666 i 1880 do kościoła dobudowano boczne kaplice. Pozostałością pierwotnej bryły świątyni jest schodkowy szczyt nad dawną fasadą (elewacją zach.). Trójskrzydłowy piętrowy klasztor został zbudowany na rzucie kwadratu z wirydarzem pośrodku; naroża zaakcentowano cylindrycznymi basztami. Kościół otacza niewielki cmentarz obwiedziony od pn. i pd. ceglanym murem, a od frontu ogrodzeniem z bramą, złożonym z ażurowych przęseł zawieszonych na murowanych słupach.

Obiekt dostępny dla zwiedzających.

Oprac. Tomasz Rogala, OT NID w Białymstoku, 16-11-2015 r.