Strategiczna rola schronu w przygotowaniach do wojny wynikała z jego usytuowania - fortyfikacje wchodzące w skład Punktu Oporu Wzgórze 319  zostały rozlokowane u nasady tzw. „klina bytomskiego”, fragmentu granicy państwowej otaczającej łukiem niemiecki Bytom, wcinającej się w głąb uprzemysłowionego terytorium Śląska. Schrony wchodzące w skład punktu oporu tworzyły ciągłą linię obrony umożliwiając stałą obserwację oraz ostrzał artyleryjski terenów nadgranicznych. Obiekt usytuowany przy ul. 1 Maja jest jednym z najlepiej zachowanych elementów dawnej grupy umocnień. Obecnie stanowi przykład dokonań tzw. polskiej szkoły fortyfikacji.

Historia obiektu

Budowa umocnień Punktu Oporu Wzgórze 319 została rozpoczęta w 1937 r. i wynikała z planów dogęszczenia systemu obrony Obszaru Warownego Śląsk na obszarze dzisiejszej Rudy Śląskiej, na odcinku od Punktu Oporu Łagiewniki na pn. do Punktu Oporu Szyb Artura na pd. W 1938 r. schrony zostały wyposażone w kopuły pancerne. W tym czasie oddano do użytku także umocniony budynek koszar. Do obiektu usytuowanego w pobliżu obecnej ul. 1 Maja został przyporządkowany numer 27. W tym rejonie prowadzone były walki o utrzymanie pobliskich zakładów przemysłowych w tym m.in. cegielni w Czarnym Lesie. 2 września 1939 r. obiekty zostały opuszczone. Po wojnie fortyfikacje wchodzące w skład Punktu Oporu Wzgórze 319 traktowano jako przydatne do celów wojskowych. Obecnie schron usytuowany w pobliżu ul. 1 Maja znajduje się pod opieką Stowarzyszenia Prochownia 910.

Opis

Schron bojowy nr 27 został wybudowany w centralnej części Punktu Oporu Wzgórze 319, w odległości ok. 1000 m. od dawnej granicy państwowej, przy drodze prowadzącej z Rudy do Wirka (obecna ul. 1 Maja). Zabezpieczał on położone na pd. Bielszowice, zespół kopalń i zakładów przemysłowych na zach. oraz Rudę na pn.

Obiekt wybudowano w klasie odporności na ostrzał „D”, w konstrukcji żelbetowej monolitycznej zbrojonej prętami stalowymi. Żelbetowy strop wzmocniono stalowymi belkami. Odstępy pomiędzy belkami zabezpieczono pasami z blachy.

Schron został wzniesiony jako jednokondygnacyjny, na nieregularnym rzucie zbliżonym kształtem do prostokąta z zaokrąglonymi krawędziami ścian i stropu. Obiekt jest częściowo obsypany ziemią jednak historyczny układ nasypów, oryginalnie ukształtowanych od strony zach., obecnie jest częściowo przekształcony. W zach. części schronu znajdują się dwie kopuły spośród których jedna jest częściowo zagłębiona w stropie. Wejście główne jest usytuowane w ścianie pd.-wsch. W pobliżu znajduje się wlot czerpni powietrza, obecnie wtórnie zamurowany. W ścianie pd.-zach. mieszczą się drzwi wyjścia zapasowego z otworem umożliwiającym ostrzał z broni ręcznej.

Wejście do schronu było oryginalnie zabezpieczone kratą przeciwszturmową. W ścianie usytuowanej naprzeciwko wejścia mieści się strzelnica broni ręcznej. W obrębie łamanego korytarza wydzielono śluzę przeciwgazową. Wewnątrz znajdują się pomieszczenia dawnej izby załogi, izby łączności oraz toalety. Szyby kopuł są połączone korytarzem. Obiekt był wyposażony w instalację elektryczną zasilaną z agregatu, instalację filtrowentylacyjną oraz system chłodzenia ckm. Schron został podłączony do sieci telefonicznej Obszaru Warownego Śląsk. Uzbrojenie stanowiły dwa ciężkie karabiny maszynowe (ckm), co najmniej trzy ręczne karabiny maszynowe (rkm) oraz indywidualne uzbrojenie załogi.

Dostępność obiektu dla zwiedzających: Obiekt dostępny dla zwiedzających z zewnątrz. Wnętrze udostępniane po uzgodnieniu ze stowarzyszeniem „Prochownia 910”.

Autor noty: Ewa Waryś, OT NID w Katowicach, 26-09-2024 r.